En 1917, Dna. Angelita Labaca e o seu irmán, deixan un legado no seu testamento polo cal se constitúe unha Fundación Benéfica, coa intención de actuar na Educación e a Sanidade, ordenando que se constrúan escolas e un Hospital Materno Infantil.

O nome de Ángela adoita citarse despois do do seu irmán (“irmá de”), pero a súa obra é coñecida na Coruña como a escola de “Dona Angelita”. E o certo é que aínda que a apertura da escola na rúa Juán Flórez foi en principio obra dos dous irmáns, Ángela e Ricardo, este morreu tres meses despois de que empezase a funcionar e o seu funcionamento débese a Ángela, que se fixo cargo da fundación que se puxo en marcha para xestionala.

Durante cincuenta anos o colexio estivo dirixido pola mesma persoa, Javier Anta Seoane, quen promoveu todo tipo de actividades, como as clases nocturnas para os ex alumnos, a banda infantil de música, unha revista mensual e diversas exposicións escolares. As escolas pasaron a integrarse na rede educativa pública en 1977 e o seu edificio foi ampliado en 1989 coa incorporación dun anexo no seu parte posterior que aumentou da capacidade do centro.

En 1926, Ángela Labaca promoveu o Sanatorio que leva o seu apelido, destinado a servir de maternidade para as coruñesas humildes. O Hospital Materno-Infantil, construíuse no lugar da Coruña, chamado Monserrat, segundo o proxecto do arquitecto Leoncio Bescansa. Estes terreos, a falta de ser facilitados polo Concello, segundo era o propósito do seu irmán Ricardo, foran adquiridos por Ángela. No lplan inicial tamén se contemplaba a construción dunha igrexa e a Escola de Enfermeiras e Matronas. A Iglesia levou a termino, pero non a Escola de Matronas.

Ángela Labaca faleceu o 28 de febreiro de 1929 e o seu enterro tivo lugar ao día seguinte, convertido nunha sentida e emotiva despedida da cidade a esta benefactora, á que lle rendeu unha póstuma homenaxe no traxecto do enterro.

Ángela Blanco Pérez foi unha benefactora coruñesa que naceu na localidade de Friol (Lugo) no ano 1888 e faleceu na Coruña, en 1975. Popularmente coñecéuselle como dona Ángela e fixo da súa vida un soporte de entrega en favor de máis desfavorecidos. Converteuse nunha entusiasta e activa muller proclive á axuda alí onde fose preciso ter unha atención co que a necesitase, relucindo a súa figura humana na Coruña pola gran xenerosidade que desprendía.

Chegara a esta capital procedente do seu lugar de nacemento en 1918, pasando a prestar servizos na Granxa Agrícola, na que tiña o seu domicilio o nobiliario Soto, o cal fora destinado alí como enxeñeiro.

Ao enviudar leste casou con Ángela Blanco en segundas nupcias e a súa muller pronto había de iniciar o que constituiría o principio da súa gran obra social. Asistiu dun modo económico a dúas irmás en precaria situación, xa que ambas vivían dos ingresos procedentes dun modesto colexio privado, situado nos Castros, o cal viña atravesando graves problemas económicos. Ángela acabou por facerse cargo da administración do devandito colexio e converteuno en pouco tempo nunha coñecida e familiar institución benéfica: “O Anxo da Garda”.

1961-11-29- Aa Voz de Galicia- Proxecto colexio Anxo da Garda

Esta tiña por finalidade atender aos nenos e nenas do barrio, que acudían a esta institución non soamente a recibir ensino, senón tamén a procúraa do sustento diario, porque os seus fogares, por efectos dos vaivéns do país, achábanse na súa maioría na miseria debido á constante falta de traballo e tamén á emigración.

Instalacións educativas

Na década dos anos 60 do pasado século, Ángela Blanco concibiu a idea de levantar unha gran instalación educativa, de modo que o 2 de decembro de 1969 inaugurouse o novo “Grupo Escolar Anxo da Garda” un gran centro educativo con capacidade para o ensino de 480 alumnos.

1969-12-03- El Ideal Gallego- Inauguración colexio Anxo da Garda

Finalizada a súa obra social, o 10 de decembro de 1975, á idade de 87 anos, falecía esta humilde muller deixando detrás unha institución que paliara as necesidades de todo un barrio emerxente, sendo moi apreciada polos coruñeses.

Para dar nome a unha rúa, un hospital e varios trofeos deportivos, resulta bastante escasa a información dispoñible sobre esta incrible muller.

Teresa Margarita Herrera e Pousada nada na Coruña o 10 de novembro de 1712 foi unha coruñesa de familia humilde cunha clara vocación de caridade cristiá. Popularmente chamábana Teresa dous demos, xa que percorría de xeonllos a distancia que había entre a súa casa, na parte alta da rúa de Cordonería e a igrexa de San Nicolás, onde ía rezar.

Tiña nove irmáns e cando a súa nai quedou viúva optou por irse de casa a gañarse a vida honradamente e non ser gravosa á súa familia. Cando anos máis tarde só quedaban á parte de Teresa, a súa nai e dúas irmás, a requirimento da nai moribunda, Teresa Herrera fíxose cargo dunha das súas irmás que era discapacitada. Iso non lle impediu seguir coa súa caridade de ter na súa casa a pobres mulleres enfermas e sen medios para curarse nin manterse.

O sustento lográbao das esmolas que obtiña doutros fieis e dos seus escasos recursos, convertendo o seu fogar nun pequeno hospital. En 1789, Teresa Herrera doou os seus bens á congregación da Virxe das Dores para que fixese realidade o seu soño, o de crear un hospital de caridade na Coruña. E dous anos máis tarde, o 14 de xuño de 1791, colocábase a primeira pedra nun acto solemne e emotivo ao cal asistiu xa moi anciá Teresa Herrera que percorreu o itinerario procesional apoiada no seu bastón, cantando cos demais fieis.

Faleceu na súa cidade o 22 de outubro de 1791, dándose sepultura na capela das Dores da igrexa de San Nicolás. Faleceu triste polas intrigas que se levantasen contra o seu proxecto novamente, intrigas que, afortunadamente, non tiveron éxito e en 1794 inaugurábase o hospital.

No ano 1876, o Concello acordou dar o nome de Teresa Herrera á por aquel entón Campo Carballo, a que actualmente comeza na rúa de Ferrol e a praza de Lugo e acaba na Praza de Pontevedra. Así mesmo, desde 1946 organízase na cidade coruñesa o decano dos trofeos futbolísticos co nome da benefactora coruñesa.

Hospital da Caridade, construido na rúa Hospital en 1791 e derrubado en 1960

Parir na clandestinidade

O Hospital de Caridade da Coruña tiña desde o século XVIII un 'cuarto de partos secretos' para as mulleres que decidisen abandonar aos seus fillos por ser ilexítimos ou resultar unha carga familiar.

A indiferenza, o abandono físico do bebé e o infanticidio eran habituais na España do século XVIII, e estas prácticas durarían ata entrado o XX. A maior parte da sociedade vivía en extrema pobreza e traer un fillo máis ao mundo podía desbaratar definitivamente a economía familiar. Se o fillo era ilexítimo, representaba unha deshonra para a muller solteira, e concibilo fóra do matrimonio, supoñía unha seria ameaza para a supervivencia da familia.

Coa Ilustración impúxose unha nova idea da infancia, que empezou a verse como unha potencial fonte de riqueza. O Estado, por tanto, debía de facerse cargo do coidado do neno, preocuparse pola súa educación e favorecer o aumento da poboación para mellorar as condicións económicas do país. O bebé abandonado no torno dun hospicio -o expósito- foi considerado desde ese momento como potencial man de obra para un oficio ou para cubrir as baixas no exército.

Na Coruña, grazas á iniciativa dunha muller, Teresa Herrera (1712-1791), construíuse un Hospital de Caridade para dar asilo aos nenos non desexados, e legou todos os seus bens a esta causa. Ata entón -finais do século XVIII-, a única institución con hospicio era o Hospital Real de Santiago onde ían expósitos de toda Galicia.

Un pode imaxinarse en que estado podían chegar estes nenos despois de transitar penosos camiños, como sinala Carlos González Guitián, que estudou con detemento este asunto. Os que non chegaban mortos chegaban moribundos. Alí eran criados por amas de cría voluntarias, que recibían unha escuálida paga, e, cando escaseaban, as freguesías próximas a Compostela chamaban ás mulleres lactantes da zona, que estaban obrigadas a ir.

O Hospital de Caridade coruñés empezou a dar asistencia en 1897. Contaba con tres médicos, sete enfermeiros e un capelán, e dispoñía dunhas instalacións anexas para acoller aos nenos expósitos, ademais dun Departamento de Maternidade chamado cuarto de partos secretos. Un estrito regulamento protexía a intimidade da muller e favorecía o desenvolvemento do expósito no Hospital de Caridade.

“O cuarto de partos secretos chamarase primeiro Departamento de Maternidade, como se designa na Lei de Beneficencia, e terá dúas estancias separadas, unha para pobres, outra para as que poidan pagar os gastos que ocasionen”, sinalaba o texto, que regulaba con toda precisión o papel e as responsabilidades de cada cal no centro.