Herramientas de usuario

Herramientas del sitio


concepcion_gimeno

Diferencias

Muestra las diferencias entre dos versiones de la página.

Enlace a la vista de comparación

Ambos lados, revisión anteriorRevisión previa
Próxima revisión
Revisión previa
concepcion_gimeno [2019/12/13 00:12] – [4. Ediciones de Madres de hombres célebres en México y España] isabelconcepcion_gimeno [2024/02/22 19:18] (actual) iagoglez
Línea 1: Línea 1:
-<fs large><fc #6495ed>**Anexos**  / Concepción Ximeno</fc></fs>+<fs large><color #6495ed>**Anexos**  / Concepción Ximeno</color></fs>
  
 |  {{ https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/5134zq-sGwL._SX346_BO1,204,203,200_.jpg?220 |}}  |  {{ http://www.escritorasenlaprensa.es/wp-content/uploads/2013/09/Concepci%C3%B3n-Gimeno-de-Flaquer.jpg?210 |}}  |  {{ http://media.cervantesvirtual.com/s3/BVMC_OBRAS/016/01c/bc8/2b2/11d/fac/c70/021/85c/e60/64/portada/Cover.jpg?200 |}}  | |  {{ https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/I/5134zq-sGwL._SX346_BO1,204,203,200_.jpg?220 |}}  |  {{ http://www.escritorasenlaprensa.es/wp-content/uploads/2013/09/Concepci%C3%B3n-Gimeno-de-Flaquer.jpg?210 |}}  |  {{ http://media.cervantesvirtual.com/s3/BVMC_OBRAS/016/01c/bc8/2b2/11d/fac/c70/021/85c/e60/64/portada/Cover.jpg?200 |}}  |
Línea 57: Línea 57:
 Unha rápida ollada aos libros e opúsculos de Historia que escribiu Gimeno (moitas froito de conferencias  ateneístas e noutros selectos círculos intelectuais), con explícitas referencias en moitos desde o título ás mulleres, parecen sobrados argumentos para xustificar o interese que mantivo cara a esta área: Civilización dos Antigos Pobos Mexicanos (Disertación histórica lida pola súa autora no Ateneo de Madrid, 17 de xuño de 1890); Mujeres da Revolución Francesa (Disertación lida no Ateneo de Madrid na noite do 25 de marzo de 1891); Vantaxes de instruír á muller e as súas aptitudes para instruírse (Disertación lida no Ateneo de Madrid o 6 de maio de 1895); Mujeres. Vidas paralelas (1893); Mujeres de raza latina (1904); Mujeres de rexia estirpe (1907). Se a eles engadímoslles os  numerosísimos libros que se titulan A muller..., As mulleres... posiblemente estamos #ante das grandes autorías obsesionadas pola instrución feminina. Ela nunca se presenta, obviamente, como historiadora (o que sería un oficio e unha práctica  intrusista), senón como escritora, imperando un marcado interese e ton xornalístico, divulgador, e con intención de saber comunicar, de chegar á xente e facer comprensible a mensaxe. Como escritora, na súa época, triunfou e foi unha firma influente e recoñecida, como demostra a entusiasta recepción dos seus libros. A Muller xulgada por unha muller esgotouse en pouco tempo, requirindo nove edicións ( SALVANY, 1895: 10-11), e así ocorreu con moitos outros dos seus títulos. Neste sentido, a tribuna xornalística valeulle tamén para publicitalos e dalos a coñecer. Unha rápida ollada aos libros e opúsculos de Historia que escribiu Gimeno (moitas froito de conferencias  ateneístas e noutros selectos círculos intelectuais), con explícitas referencias en moitos desde o título ás mulleres, parecen sobrados argumentos para xustificar o interese que mantivo cara a esta área: Civilización dos Antigos Pobos Mexicanos (Disertación histórica lida pola súa autora no Ateneo de Madrid, 17 de xuño de 1890); Mujeres da Revolución Francesa (Disertación lida no Ateneo de Madrid na noite do 25 de marzo de 1891); Vantaxes de instruír á muller e as súas aptitudes para instruírse (Disertación lida no Ateneo de Madrid o 6 de maio de 1895); Mujeres. Vidas paralelas (1893); Mujeres de raza latina (1904); Mujeres de rexia estirpe (1907). Se a eles engadímoslles os  numerosísimos libros que se titulan A muller..., As mulleres... posiblemente estamos #ante das grandes autorías obsesionadas pola instrución feminina. Ela nunca se presenta, obviamente, como historiadora (o que sería un oficio e unha práctica  intrusista), senón como escritora, imperando un marcado interese e ton xornalístico, divulgador, e con intención de saber comunicar, de chegar á xente e facer comprensible a mensaxe. Como escritora, na súa época, triunfou e foi unha firma influente e recoñecida, como demostra a entusiasta recepción dos seus libros. A Muller xulgada por unha muller esgotouse en pouco tempo, requirindo nove edicións ( SALVANY, 1895: 10-11), e así ocorreu con moitos outros dos seus títulos. Neste sentido, a tribuna xornalística valeulle tamén para publicitalos e dalos a coñecer.
  
-Adviertese <fc #800080>**un continuo interese en todos os seus ensaios en autorizar ás mulleres contemporáneas a través do recurso á xenealoxía de mulleres do pasado**</fc>, estratexia á que volverá ex novo a historia das mulleres en España desde a súa recuperación na década dos setenta do pasado século. <fc #800080>**Ximeno sostén unha perspectiva histórica cando fala da situación das mulleres, e a ese interese na historia como fonte  legitimadora engádelle un despregamento de autoridades femininas**</fc>. Véase:+Adviertese <color #800080>**un continuo interese en todos os seus ensaios en autorizar ás mulleres contemporáneas a través do recurso á xenealoxía de mulleres do pasado**</color>, estratexia á que volverá ex novo a historia das mulleres en España desde a súa recuperación na década dos setenta do pasado século. <color #800080>**Ximeno sostén unha perspectiva histórica cando fala da situación das mulleres, e a ese interese na historia como fonte  legitimadora engádelle un despregamento de autoridades femininas**</color>. Véase:
  
 <WRAP center round box 85%> <WRAP center round box 85%>
Línea 69: Línea 69:
 ideas que logo as repetirá en 1903 no seu discurso do Ateneo. Permítaseme unha pequena  digresión para sinalar a importancia da cita a  Hildegarda de  Bingen como autoridade en 1877. Onde lería sobre ela a nova Concepción para colocala ao nivel das outras mulleres nomeadas? Un tema interesante, que haberá que investigar... ideas que logo as repetirá en 1903 no seu discurso do Ateneo. Permítaseme unha pequena  digresión para sinalar a importancia da cita a  Hildegarda de  Bingen como autoridade en 1877. Onde lería sobre ela a nova Concepción para colocala ao nivel das outras mulleres nomeadas? Un tema interesante, que haberá que investigar...
  
-Moi poucos precedentes había en España de mulleres con tanto <fc #800080>**interese polo argumento histórico como fonte de lexitimación ou, simplemente, polo propio argumento histórico en si**</fc>, e haberiamos de acudir a vagos referentes, que seguramente non coñeceu a aragonesa, autoras antigas como Bernarda Ferreira de Lacerda (1595-1644), autora de Hespaña Libertada, cuxa primeira parte saíu impresa en 1618, texto que é probable que o escribise un tanto presionada e non por un interese sincero (Varanda, 2003), para achegarnos a un texto feminino  vindicador exposto desde formulacións históricas.+Moi poucos precedentes había en España de mulleres con tanto <color #800080>**interese polo argumento histórico como fonte de lexitimación ou, simplemente, polo propio argumento histórico en si**</color>, e haberiamos de acudir a vagos referentes, que seguramente non coñeceu a aragonesa, autoras antigas como Bernarda Ferreira de Lacerda (1595-1644), autora de Hespaña Libertada, cuxa primeira parte saíu impresa en 1618, texto que é probable que o escribise un tanto presionada e non por un interese sincero (Varanda, 2003), para achegarnos a un texto feminino  vindicador exposto desde formulacións históricas.
  
 Na súa etapa de directora e colaboradora do Álbum Hispano-Americano (tecnicamente só o dirixe de 1890 a 1892, sen que apareza nome da dirección ata 1900, en que será o seu marido: BIANCHI, 2007: 94), "«ilustración [que] regala ás señoras  subscriptoras un xornal de modas titulado A Elegancia»", Ximeno alentou a escritura de mulleres e a reflexión sobre a cuestión dos roles xogados na sociedade por un e outro sexo. **Por encima de todo, mesmo do grao de maior ou menor reivindicación, apréciase a creación dunha corrente de opinión hispanoamericana** (Colombia, Venezuela, Perú, México, España), **da que Ximeno foi creadora e transmisora, a favor da capacidade intelectual das mulleres**, vertida nas seguintes colaboracións (HERNÁNDEZ PRIETO, 1993: entradas 4, 15, 35, 62, 63, 127, 235, 305): Na súa etapa de directora e colaboradora do Álbum Hispano-Americano (tecnicamente só o dirixe de 1890 a 1892, sen que apareza nome da dirección ata 1900, en que será o seu marido: BIANCHI, 2007: 94), "«ilustración [que] regala ás señoras  subscriptoras un xornal de modas titulado A Elegancia»", Ximeno alentou a escritura de mulleres e a reflexión sobre a cuestión dos roles xogados na sociedade por un e outro sexo. **Por encima de todo, mesmo do grao de maior ou menor reivindicación, apréciase a creación dunha corrente de opinión hispanoamericana** (Colombia, Venezuela, Perú, México, España), **da que Ximeno foi creadora e transmisora, a favor da capacidade intelectual das mulleres**, vertida nas seguintes colaboracións (HERNÁNDEZ PRIETO, 1993: entradas 4, 15, 35, 62, 63, 127, 235, 305):
Línea 100: Línea 100:
  
  
-===== 4. Ediciones de Madres de hombres célebres en México España =====+===== 4. Edicións de Nais de homes soados en México España =====
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
Línea 110: Línea 110:
 </WRAP> </WRAP>
  
-===== 5. Contenido y somero análisis de Madres de hombres célebres =====+===== 5. Contido e superficial análise de Nais de homes soados =====
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-En este libro se cita a 128 mujeres (vid. Apéndice) siguiendo los necesarios pasos conducentes a la autorización femenina tanto en la historia contributiva como en la vindicación, etapas necesarias en el nacimiento del feminismo académico y, concretamente, de la Historia de las MujeresEs más, gran parte de la bibliografía sobre historia de las mujeres no la ha superado todavíaaun moviéndose en ambientes universitarios en arquitecturas institucionales «feministas» en sentido lato. Ha de sorprender por tanto esta actitud en un libro redactado a comienzos de los años ochenta del siglo XIX. En la histórica **[[https://es.wikipedia.org/wiki/Querella_de_las_mujeres|Querella de las Mujeres]]**, uno de los textos más interesantes del periodo inicial, en la Edad Media, son las derivaciones del De claris mulieris boccacciano. Solamente la enumeración de una nómina de mujeres ilustres provocó una surgencia visibilización de un debate público. Que me conste, no había precedentes de un libro íntegramente dedicado a mujeres con perspectiva, al menos en la literatura hispana (sí de hombres y mujeres célebresvid. LANDA, 1887-1882).+En este libro cítase a 128 mulleres (vide. Apéndice) seguindo os necesarios pasos conducentes á autorización feminina tanto na historia contributiva como na  vindicación, etapas necesarias no nacemento do feminismo académico e, concretamente, da Historia das MulleresÉ máis, gran parte da bibliografía sobre historia das mulleres non a superou aíndaaínda movéndose en ambientes universitarios en arquitecturas institucionais «feministas» en sentido latexo. Ha de sorprender por tanto esta actitude nun libro redactado a comezos dos anos oitenta do século  XIX. Na histórica **[[https://es.wikipedia.org/wiki/Querella_de_las_mujeres|Querela das Mulleres]]**, un dos textos máis interesantes do período inicial, na Idade Media, son as derivacións do De claris  mulieris  boccacciano. Soamente a enumeración dunha nómina de mulleres ilustres provocou unha  surgencia visibilización dun debate público. Que me conste, non había precedentes dun libro integramente dedicado a mulleres con perspectiva, polo menos na literatura hispana (si de homes e mulleres soadosvide. LANDA, 1887-1882).
  
-Se compone el libro de una biografía de la autora, un prólogo, más 14 capítulos hablando de madres de hombres célebresde las que tres son españolas. Tales «hijos» son Chateaubriand, Constantino, Rafael, Fernando III, Coriolano, el «Rey de Portugal», Washington, Napoleón, Schiller, Goethe, San Luis, Pietro Cossa, Fernando el Emplazado, Gracos, Nerón, Lord Byron Lamartine.+Componse o libro dunha biografía da autora, un prólogo, máis 14 capítulos falando de nais de homes soadosdas que tres son españolas. Tales «fillos» son  Chateaubriand, Constantino, Rafael, Fernando III,  Coriolano, «Rey de Portugal», Washington,  Napoleón,  Schiller,  Goethe, San Luís, Pietro  Cossa, Fernando o Emprazado Gracos,  Nerón, Lord  Byron e  Lamartine.
  
-Gimeno parte de que las mujeres son las depositarias principales de los buenos sentimientos y de la religiosidadEl cristianismo es una religión basada en el amor, por lo que nadie la podría comprender mejor que las mujeresmás proclives al cultivo de este sentimiento (GIMENO DE FLAQUER, 1895: 391), siguiéndose continuas referencias a autores que han ensalzado a su madre, buscando la legitimación de auctoritates. En realidadtampoco se habla mucho de tales mujereslas madres de los varones célebres, pero tampoco de ellosEl libro es una excusa formal para tratar temas generales que eran del gusto de la autora, algunos obsesivos y muy de época, como la cruzada continua contra la ostentación y el lujo superfluo, que rezuma en todo el libro como un leitmotiv, así como la reflexión en torno la maternidad y sus valores, destacando de modo casi determinista la influencia de estas sobre aquellos, para bien o para mal "(«De madres envilecidas [en alusión a la madre de Nerón] nacen generalmente hombres abyectos: así acontece con Agripina»" (177); "«la influencia maternal puede ser benéfica nociva, fatal o provechosa»" (187)). Para ellono duda en acudir a argumentos médicos para demostrar que la constitución física de la madre influye más que la del padre sobre la descendencia (22), vinculando este hecho a la crítica a un tema muy tratado en esta época: las institutrices. Considerada un signo de distinción de marcar clase social la capacidad de disponer de mujeres que amamantasen a la prole de los estratos privilegiados de la sociedad (amamantadoras por lo general provenientes de los sanos ambientes «rústicos», especialmente valoradas las de la Montaña santanderina), Gimeno se opone por lo que se acaba de expresar. Si una madre puede criar, al margen de su desahogo económico debiera hacerloya que si no se desacredita la progenitora ante la hija, lo que suma el prejuicio (de clase, con origen nuevamente medieval) de no fiarse de «manos mercenarias» para delegar algo tan importante como la crianza (23-24). Llegados a este punto, se debe hacer constar que Consuelo Gimeno no fue madresin que hasta ahora haya podido averiguar si fue una decisión libre y personal o influyeron otro tipo de motivos.+Ximeno parte de que as mulleres son as depositarias principais dos bos sentimentos e da relixiosidadecristianismo é unha relixión baseada no amor, polo que ninguén a podería comprender mellor que as mulleresmáis proclives ao cultivo deste sentimento (GIMENO DE  FLAQUER, 1895: 391), seguíndose continuas referencias a autores que enxalzaron á súa nai, buscando a lexitimación de  auctoritates. En realidadetampouco se fala moito de tales mulleresas nais dos homes soados, pero tampouco deleslibro é unha escusa formal para tratar temas xerais que eran do gusto da autora, algúns obsesivos e moi de época, como cruzada continua contra ostentación e o luxo superfluo, que  rezuma en todo libro como un  leitmotiv, así como a reflexión ao redor da maternidade e os seus valores, destacando de modo case  determinista influencia destas sobre aqueles, para ben ou para mal "(«De nais  envilecidas [en alusión á nai de  Nerón] nacen xeralmente homes abxectos: así acontece con  Agripina»" (177); ou "«a influencia maternal pode ser benéfica ou nociva, fatal ou proveitosa»" (187)). Para isonon dubida en acudir a argumentos médicos para demostrar que constitución física da nai inflúe máis que a do pai sobre descendencia (22), vinculando este feito á crítica a un tema moi tratado nesta época: as  institutrices. Considerada un signo de distinción de marcar clase social a capacidade de dispoñer de mulleres que aleitasen á prole dos estratos privilexiados da sociedade ( amamantadoras polo xeral provenientes dos sans ambientes «rústicos», especialmente valoradas as da Montaña santanderina), Gimeno oponse polo que se acaba de expresar. Se unha nai pode criar, á marxe da súa desafogo económico debese faceloxa que se non se desacredita a proxenitora #ante a filla, ao que suma o prexuízo (de clase, con orixe novamente medieval) de non fiarse de «mans mercenarias» para delegar algo tan importante como crianza (23-24). Chegados a este punto, débese facer constar que Consolo Gimeno non foi naisen que ata o de agora puidese pescudar se foi unha decisión libre e persoal ou influíron outro tipo de motivos.
  
-<wrap hi>El objetivo que perseguía el libro era armonizar los papeles de mujer madre y mujer ilustrada</wrap> (BIEDER, 1992: 1208), mostrar su compatibilidad y, así, justificar a las mujeres de su generación (sí misma) portadoras de tales inquietudes vitales y deseosas de realizarlasfrente al ambiente hostil en tanto en el ámbito público como en el privado. En el fondo, reivindicando el papel de madre se busca equilibrar los roles dentro del matrimonio, claramente desfavorables a las mujeresy más a las que alimentaban inquietudes intelectualesEn esta clave creo que debe leerse Madres de hombres célebrespor aquí considero que debe establecerse el punto de fuga de esta sutil invitación de la autora: <wrap hi>"«Procure la mujer recibir una educación igual a la del hombre [...] y en esa armonía de educación estriba el acuerdo de los cónyuges»"</wrap> (GIMENO DE FLAQUER, 1895: 167-168). Para defender esta postura utilizó la alcañizana un título llamativo y militante, como hizo en muchas de sus publicaciones en que las hace ellas protagonistas. En definitiva, de lo que se trataba era de llamar la atención sobre su obra.+<wrap hi>O obxectivo que perseguía libro era harmonizar os papeis de muller nai e muller ilustrada</wrap> (BIEDER, 1992: 1208), mostrar a súa compatibilidade e, así, xustificar ás mulleres da súa xeración (si mesma) portadoras de tales inquietudes vitais e desexosas de realizalasfronte ao ambiente hostil en tanto no ámbito público como no privado. No fondo, reivindicando papel de nai búscase equilibrar os roles dentro do matrimonio, claramente desfavorables ás mullerese máis ás que alimentaban inquietudes intelectuaisNesta clave creo que debe lerse Nais de homes soadospor aquí considero que debe establecerse punto de fuga desta sutil invitación da autora: <wrap hi>"«Procure a muller recibir unha educación igual á do home [...] e nesa harmonía de educación estriba o acordo dos cónxuxes»"</wrap> (XIMENO DE FLAQUER, 1895: 167-168). Para defender esta postura utilizou a  alcañizana un título rechamante e militante, como fixo en moitas das súas publicacións en que as fai elas protagonistas. En definitiva, do que se trataba era de chamar a atención sobre a súa obra.
  
-En este sentido, Gimeno prescinde de presentar una galería de mujeres célebresconocidas (16) quizá por no apoyar la excepcionalidad de sus figuras, y, en cuanto madres anónimas, autoriza a todas las mujeres que lo son, aunque no se las haya reconocidoEsto la separa de los añejos repertorios illustrium mulierum. Es lo que llama, con brillante conceptualización, la "«celebridad reflejada»" (16). Pero, en el fondo, tampoco es verdadpues <wrap hi>no se limita a citar a las catorce madres respectivas de los personajes principales, como vemos con la nómina de las que recogesino que trata de las mujeres en general y reivindica el papel que deben jugar sus contemporáneas, hasta afirmar: "«El Estado soy yopuede decir la mujer de la edad moderna»"</wrap> (18). **Para apoyar esta reivindicación y hacerse heredera de un debate ya planteadoaunque soslayadose nutre de citas filofemeninas de autores consagrados como Calderón (59), Lope (114), o el pintor Rafael, pintor de las mujeresen su opinión (58-59)**. En este punto, me pregunto que si quien recoge y legitima la tradición misógina, apoyándose en cadenas de citas retrospectivas ad infinitum, debe ser calificado de misógino, de contribuir al sostenimiento del sistema patriarcal ¿cómo debemos calificar quien las aúna en el sentido contrario? ¿No fue el mismo argumento el que denunció Cristina de Pizán en las primeras páginas de [[https://es.wikipedia.org/wiki/La_ciudad_de_las_damas|La ciudad de las damas]]?+Neste sentido, Gimeno prescinde de presentar unha galería de mulleres soadascoñecidas (16) quizá por non apoiar a excepcionalidade das súas figuras, e, en canto nais anónimas, autoriza a todas as mulleres que son, aínda que non llas recoñeceuIsto sepáraa dos anellos repertorios  illustrium  mulierum. É o que chama, con brillante  conceptualización, "«celebridade reflectida»" (16). Pero, no fondo, tampouco é verdadepois <wrap hi>non se limita a citar ás catorce nais respectivas dos personaxes principais, como vemos coa nómina das que recollesenón que trata das mulleres en xeral e reivindica papel que deben xogar as súas contemporáneas, ata afirmar: "«O Estado son eupode dicir a muller da idade moderna»"</wrap> (18). **Para apoiar esta reivindicación e facerse herdeira dun debate xa expostoaínda que eludidonútrese de citas  filofemeninas de autores consagrados como Calderón (59), Lope (114), ou o pintor Rafael, pintor das mulleresna súa opinión (58-59)**. Neste punto, pregúntome que se quen recolle e lexitima a tradición  misógina, apoiándose en cadeas de citas retrospectivas  ad  infinitum, debe ser cualificado de  misógino, ou de contribuír ao sostemento do sistema patriarcal como debemos cualificar quen as  aúna no sentido contrario? Non foi o mesmo argumento que denunciou Cristina de  Pizán nas primeiras páxinas de [[https://es.wikipedia.org/wiki/La_ciudad_de_las_damas|A cidade das damas]]?
  
-Muchas y variadas son las mujeres a las que se dedica un capítulo, extraídas de la historia europea norteamericana. Entre ellas, María Ball, madre de Washington, que recopiló máximas religiosas y morales en un cuaderno para su hijo (¡como hiciera Duoda en el lejano siglo IX!) (101), María Leticia, madre de Napoleón, o las "«madres de Schiller [Elisabeth Dorothea Schiller, nacida Kodweiß] Goethe [Catharina Elisabeth Goethe]»", <fc #800080>**la madre de Pietro Cossa, dramaturgo, capaz de ponerse trabajar para que su hijo pueda entrar al teatro a verlo (145), ya que ella era proletaria**</fc> (sic, 148), interesante apunte de clase que reconoce el mérito en congéneres de estrato inferior. Es significativo que Gimeno ni siquiera se moleste en averiguar el nombre propio de algunas de estas madres, como las de los citados escritores alemanesFrente a lo que pudiera parecer, entiendo esta actitud como una reivindicación de las madres en su conjunto, el reconocimiento de su papel.+Moitas e variadas son as mulleres ás que se dedica un capítulo, extraídas da historia europea norteamericana. Entre elas, María  Ball, nai de Washington, que recompilou máximas relixiosas e morais nun caderno para o seu fillo (como fixese  Duoda no afastado século IX!) (101), María Leticia, nai de  Napoleón, ou as "«nais de  Schiller [Elisabeth  Dorothea  Schiller, nada  Kodweiß] e  Goethe [ Catharina Elisabeth  Goethe]»", <color #800080>**a nai de Pietro  Cossa, dramaturgo, capaz de poñerse traballar para que o seu fillo poida entrar ao teatro para velo (145), xa que ela era proletaria**</color> (sic, 148), interesante apuntamento de clase que recoñece o mérito en  congéneres de estrato inferior. É significativo que Ximeno nin sequera moléstese en pescudar o nome propio dalgunhas destas nais, como as dos citados escritores alemánsFronte ao que pudiera parecer, entiendo esta actitud como una reivindicación de las madres en su conjunto, el reconocimiento de su papel.
  
-Pero me interesa glosar el tratamiento que hace de algunas de estas figuras, y las reflexiones que vierte Gimeno de Flaquer al respecto.+Pero interésame glosar o tratamento que fai dalgunhas destas figuras, e as reflexións que verte Gimeno de  Flaquer respecto diso.
 </WRAP> </WRAP>
  
-==== 5.1. La madre de Chateaubriand y la Ilustración ====+==== 5.1. A nai de  Chateaubriand e a Ilustración ====
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-Ya se dijo cómo <wrap hi>cada capítulo era una excusa para tratar de temas generalesmás que profundizar en el conocimiento estrictamente biográfico de la madre que se presenta como protagonista</wrap> del mismoEn este caso, el argumento que se expone al tratar de la progenitora de Chateaubriand quizá sea el primer ejemplo de crítica total a la Ilustración y a la Revolución Francesa firmado por una mujer española (posteriormente, todavía en México, volvería tratar monográficamente el tema: GIMENO DE FLAQUER, 1889). Además de expresar una admiración galófila cuando afirma que "«[l]a mujer francesa no se resigna a vivir eclipsada»" (32) afirma que la Fronda fue una revolución hecha por mujeresya que con Luis XIII, que era misántropo, figuraban poco (32), al contrario de lo que ocurrió en el precedente régimen monárquico, pues poco le debían las mujeres a la época de Luis XIV, donde no fueron muy consideradas (33). Así,+Xa se dixo como < wrap  hi>cada capítulo era unha escusa para tratar de temas xeraismáis que profundar no coñecemento estritamente biográfico da nai que se presenta como protagonista</wrap> do mesmoNeste caso, argumento que se expón ao tratar da proxenitora de  Chateaubriand quizá sexa o primeiro exemplo de crítica total á Ilustración e á Revolución Francesa asinado por unha muller española (posteriormente, aínda en México, volvería tratar  monográficamente tema: GIMENO DE  FLAQUER, 1889). Ademais de expresar unha admiración  galófila cando afirma que "«[ l]a muller francesa non se resigna a vivir eclipsada»" (32) afirma que a Ramaxe foi unha revolución feita por mulleresxa que con Luís  XIII, que era  misántropo, figuraban pouco (32), ao contrario do que ocorreu no precedente réxime monárquico, pois pouco lle debían as mulleres á época de Luís  XIV, onde non foron moi consideradas (33). Así,
  
-<blockquote>Francia es el primer pueblo que promulgó la ley sálica, y sin embargolas francesas son las mujeres que más se han asociado siempre a la vida pública del hombreEllas se han vengado en todas épocas de los que la alejaron del trono, reinando sobre las almas. (31) </blockquote>               +<blockquote>Francia é o primeiro pobo que promulgou a lei  sálica, e con todoas francesas son as mulleres que máis se asociaron sempre á vida pública do homeElas vingáronse en todas épocas dos que a afastaron do trono, reinando sobre as almas. (31)</blockquote>               
  
-Seguidamente, dedica un par de páginas a la participación de las mujeres en la Revolución del 93 (34-35). Insisto en que no deben tomarse estas reflexiones como feminismo avant la lettre, porque otros eran los intereses que animaban a la escritora de Alcañiz. No obstanteme parece significativo que haya que esperar un siglo en nuestro país para que llegue la obra de Celia Amorós y sus discípulas ver enhebrada una crítica en clave feminista, ahora sí, sistemática, a la Revolución Francesa y la Ilustración.+Seguidamente, dedica un par de páxinas á participación das mulleres na Revolución do 93 (34-35). Insisto en que non deben tomarse estas reflexións como feminismo  avant a  lettre, porque outros eran os intereses que animaban á escritora de  Alcañiz. Con todoparéceme significativo que haxa que esperar un século no noso país para que chegue a obra de Celia  Amorós e as súas discípulas ver enfiada unha crítica en clave feminista, agora si, sistemática, á Revolución Francesa e a Ilustración.
 </WRAP> </WRAP>
  
-==== 5.2. La madre de Constantino y las mujeres cristianas ====+==== 5.2. A nai de Constantino e as mulleres cristiás ====
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-Este capítulo homenajea a las romanas cristianasasí conviven Claudia, la mujer de Poncio Pilatos, que se oponía a la orden de su marido que ordenaba la muerte de Cristo (42), las mujeres que le acompañaron en su Pasión (41-42), con especial atención a la figura de la Magdalena (42-44), sin olvidar a (santa) <wrap hi>Elena, la madre de Constantino, que viajó Tierra Santa e inició allí excavaciones en busca del lignum crucis (46), lo que le ha valido el honor de ser la primera arqueóloga documentada, en opinión de Gimeno (efectivamente, se celebra su festividad en la Iglesia Occidental el 18 de agosto, siendo patrona, entre otras cosasde la Arqueología</wrap>). Por vía de la anécdota, se subraya el papel femenino en el conocimiento histórico, en este caso aludiendo una disciplina en ciernesla arqueología, que transitaba por entonces de la organización de meras excavaciones para proporcionar «antigüedades» a los gabinetes ad hoc, a ser parte de pleno derecho de la ciencia histórica, por el conocimiento que podía aportar al estudio de documentos, única metodología hasta entonces desarrollada para acceder al estudio del pasado. De Elena se subrayaademás, que abolió los combates de gladiadores, la costumbre de mutilar a los esclavos, así como la de marcar a los condenados en la frente y morir en la cruz.+Este capítulo homenaxea ás romanas cristiásasí conviven Claudia, a muller de  Poncio  Pilatos, que se opoñía á orde do seu marido que ordenaba a morte de Cristo (42), as mulleres que lle acompañaron na súa Paixón (41-42), con especial atención á figura da Magdalena (42-44), sen esquecer a (santa) <wrap hi>Elena, a nai de Constantino, que viaxou Terra Santa e iniciou alí escavacións en busca do  lignum crucis (46), que lle valeu a honra de ser a primeira arqueóloga documentada, en opinión de Gimeno (efectivamente, celébrase a súa festividade na Igrexa Occidental 18 de agosto, sendo patroa, entre outras cousasda Arqueoloxía</wrap>). Por vía da anécdota, sublíñase o papel feminino no coñecemento histórico, neste caso aludindo unha disciplina en cernesa arqueoloxía, que transitaba por entón da organización de meras escavacións para proporcionar «antigüidades» aos gabinetes ad hoc, a ser parte de pleno dereito da ciencia histórica, polo coñecemento que podía achegar ao estudo de documentos, única metodoloxía ata entón desenvolta para acceder ao estudo do pasado. De Elena sublíñaseademais, que aboliu os combates de gladiadores, o costume de mutilar aos escravos, así como de marcar aos condenados na fronte e morrer na cruz.
  
-Más adelantetambién destacará el papel jugado por Isabel II en el mecenazgo y su contribución al descubrimiento del Poema de Alfonso XI (97).+Máis adiantetamén destacará papel xogado por Isabel II no mecenado e a súa contribución ao descubrimento do Poema de Alfonso  XI (97).
 </WRAP> </WRAP>
  
Línea 149: Línea 149:
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-El personaje encargado de encabezar este tema es la reina doña Berenguela, madre de Fernando III, de quien destaca, como rasgos de carácter, su condición pacificadora, prudente discreta. En una operación muy gimeniana, de relacionar a unas mujeres con otras (vidla relación entre Volumnia, madre de Coriolano, Valeria, 81-83), la vincula con Blanca de Castilla (65), sin olvidarse de citar espacios privilegiados de sociabilidad femenina en la Edad Media, trayendo a colación la munificencia histórica del monasterio cisterciense burgalés de Las Huelgas (66). Esta vía, el estudio del monacato femeninonuevamente más de un siglo después, producirá un auténtico cambio de paradigma en el tratamiento del papel de las mujeres en la religiosidad medieval moderna, y por endeen la sociedad.+O personaxe encargado de encabezar este tema é réinaa dona  Berenguela, nai de Fernando III, de quen destaca, como trazos de carácter, a súa condición  pacificadora, prudente discreta. Nunha operación moi  gimeniana, de relacionar a unhas mulleres con outras (viderelación entre  Volumnia, nai de  Coriolano, e  Valeria, 81-83), vincúlaa con Branca de Castela (65), sen esquecerse de citar espazos privilexiados de  sociabilidad feminina na Idade Media, traendo a colación a  munificencia histórica do mosteiro  cisterciense burgalés das Folgas (66). Esta vía, o estudo do  monacato femininonovamente máis dun século despois, producirá un auténtico cambio de paradigma no tratamento do papel das mulleres na relixiosidade medieval moderna, e polo tantona sociedade.
  
-Blanca de Castillamadre del rey francés san Luis, será protagonista también de un capítulo, que sirve para exponer críticas hacia la vecina Francia enlazando «la cuestión femenina» con el prurito nacionalista: "«No podían soportar los franceses el ser gobernados por una mujerpor una española»" Tenía alma varonil (137).+Branca de Castelanai do rei francés  san Luís, será protagonista tamén dun capítulo, que serve para expoñer críticas cara á veciña Francia enlazando «a cuestión feminina» co prurito nacionalista: "«Non podían soportar os franceses ser gobernados por unha mullerpor unha española»" Tiña alma  varonil (137).
  
-María de Molina, madre de Fernando IV, el Emplazadocompondrá la terna de mujeres medievales quienes se dedica un apartado. Resalta su papel político como esposa de Sancho el Bravo, regente de su hijo Fernando IV, y luego de su nieto Alfonso XI, lo que vale para compararla con Isabel la Católica (155). Enlaza con reflexiones generales sobre las mujeres en la Edad Media (158-159), calificando su situación de marginación como interclasista, pues lo mismo debía obedecer ciegamente la joven rica a su padre, que la plebeya al capricho de su señor (159). Un punto de vista interesante, que sólo después de algunos años de historiografía feminista se planteará en profundidadFue una manera inicial de poner sobre la mesa categorías distintas de pensar la historia. En un periodo en que el materialismo histórico comenzaba tener adeptos, por tanto la teoría de la lucha de clases (a las que en ningún momento se refiere Gimeno explícitamente), afirma:+María de Molina, nai de Fernando IV, o Emprazadocompoñerá a terna de mulleres medievais quen se dedica un apartado. Resalta o seu papel político como esposa de Sancho Bravo, rexente do seu fillo Fernando IV, e logo do seu neto Alfonso  XI, que vale para comparala con Isabel Católica (155). Enlaza con reflexións xerais sobre as mulleres na Idade Media (158-159), cualificando a súa situación de marxinación como  interclasista, pois o mesmo debía obedecer cegamente a moza rica ao seu pai, que a  plebeya ao capricho do seu señor (159). Un punto de vista interesante, que só despois dalgúns anos de  historiografía feminista exporase en profundidadeFoi unha maneira inicial de poñer sobre mesa categorías distintas de pensar historia. Nun período en que materialismo histórico comezaba ter adeptos, por tanto teoría da loita de clases (ás que en ningún momento refírese Gimeno explicitamente), afirma:
  
-<blockquote>Tan vasalla era para el barón de la Edad Media la villana nacida en sus dominios, como la esposa descendiente de mansión señorial [...] deslizábase su vida entre el reclinatorio de la capillala tapicería del bastidor y la contemplación de su carcelero. El fin era el claustro. Las ceremonias que seguían a la boda eran humillantes. (158-159)      </blockquote>          +<blockquote>Tan  vasalla era para barón da Idade Media a vilá nada nos seus dominios, como esposa descendente de mansión  señorial [...] deslizábase a súa vida entre o  reclinatorio da capelatapicería do bastidor e a contemplación da súa  carcelero. fin era claustro. As cerimonias que seguían á voda eran humillantes. (158-159)</blockquote>          
  
-Como Gimeno de Flaquer había expresado en las primeras páginas de la obra que no quería hablar de mujeres poderosas en cuanto tales, como las reinas, explica cómo estas han destacado porque se las ha educado para destacar (162). Pero era difícil resistirse la tentación de tratar las mujeres más estudiadas, de la que más datos había (nuevamente, habrá que esperar la llegada de la Historia de las Mujeres reciente para trascender este modelo), y muestra, muy sucintamente, eso sí, una extensa galería de reinas ilustres y cultas (95-96), a la que siguen otras mujeres de la Casa Real española que históricamente destacaron (97-99).+Tan vasalla era para ou barón dá  Idade Media a vilá nada nos  seus dominios, como a esposa descendente de mansión señorial [...] deslizábase súa vida entre ou reclinatorio dá  capela, a tapicería do bastidor e a contemplación dá súa   carcelero. Ou fin era ou claustro. As cerimonias que seguían á voda eran humillantes. (158-159)
  
-A pesar de estas concesiones las mujeres notoriasel corolario de su planteamiento lo expresó con claridad:+<blockquote>Non, non hai inferioridade na muller; os dous sexos están dotados de iguais aptitudes intelectuais, e se non dan o mesmo resultado é porque se aplican distintos fins. Nos pobos en que se instrúe aos nenos e as nenas do mesmo xeitoadmira a  precocidad destas [...] Ninguén o poñerá en dúbidaos órganos que máis se exercitan, son os que máis de desenvolven; e a enerxía das funcións do cerebro depende do exercicio deste. (161)</blockquote>          
  
-<blockquote>No, no hay inferioridad en la mujer; los dos sexos están dotados de iguales aptitudes intelectualesy si no dan el mismo resultado es porque se aplican a distintos fines. En los pueblos en que se instruye los niños y las niñas del mismo modo, admira la precocidad de éstas [...] Nadie lo pondrá en duda: los órganos que más se ejercitan, son los que más de desarrollan; y la energía de las funciones del cerebro depende del ejercicio de éste. (161) </blockquote         +<wrap hi>Lonxe de apoiar a importancia de mulleres ou homes por razón de nacemento nun estrato social ou outro, recoñece sen ambaxes, unha e outra vez, que: "«A aristocracia máis valiosa é do talento [...] A aristocracia do talento é a verdadeira aristocracia do noso século»" (92-93), tradicional argumento esgrimido por calquera colectivo marxinado</wrap>.
  
-<wrap hi>Lejos de apoyar la importancia de mujeres u hombres por razón de nacimiento en un estrato social u otro, reconoce sin ambages, una y otra vez, que: "«La aristocracia más valiosa es la del talento [...] La aristocracia del talento es la verdadera aristocracia de nuestro siglo»" (92-93), tradicional argumento esgrimido por cualquier colectivo marginado</wrap>+Un tema, o da educación feminina como única maneira de saír da prostración, que é unha constante na Querela das Mujeres, tamén en España. Non só nas súas versións de finais do século  XIX (co impulso  institucionista), non só na confianza na instrución como medio de alcanzar progreso, nas lecturas ilustradas (Feijoo, por exemplo), nin sequera nas propostas renacentistas ( paradigmático caso do agostiño Martín de Córdoba), senón que afunde as súas raíces no debate medieval prol e  antifeminista, para que hoxe hai extensa bibliografía referida ao contexto ibérico que, a recadosorprendeulle coñecer á incansable  vindicadora aragonesa.
- +
-Un tema, el de la educación femenina como única manera de salir de la postración, que es una constante en la Querella de las Mujeres, también en España. No sólo en sus versiones de finales del siglo XIX (con el impulso institucionista), no sólo en la confianza en la instrucción como medio de alcanzar el progreso, en las lecturas ilustradas (Feijoo, por ejemplo), ni siquiera en las propuestas renacentistas (paradigmático el caso del agustino Martín de Córdoba), sino que hunde sus raíces en el debate medieval pro y antifeminista, para el que hoy hay extensa bibliografía referida al contexto ibérico que, a buen segurole hubiera sorprendido conocer a la incansable vindicadora aragonesa.+
 </WRAP> </WRAP>
  
Línea 171: Línea 169:
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-Las propuestas de Gimeno de Flaquer expresadas en Madres de hombres célebres suenan hoy ingenuasDeudora de una cierta visión adánica de la evolución histórica, por la que se vincula las épocas pretecnológicas con una mejor situación femenina porque "«cuanto más puras son las costumbresmayor es la preponderancia de la mujer»" (71), afirmación que hace en el contexto de la historia de Roma, marcando como mejor periodo para las mujeres la República que la época del Imperio.+As propostas de Gimeno de  Flaquer expresadas en Nais de homes soados soan hoxe inxenuasDebedora dunha certa visión  adánica da evolución histórica, pola que se vincula as épocas  pretecnológicas cunha mellor situación feminina porque "«canto máis puras son os costumesmaior é a preponderancia da muller»" (71), afirmación que fai no contexto da historia de Roma, marcando como mellor período para as mulleres a República que época do Imperio.
  
-Hay que hacer el esfuerzo de situar a esta autora alcañizana en su contexto histórico social, por un ladoy en el historiográfico, despuésMadres de hombres célebres, obra escrita en la juventud de Concepción Gimeno de Flaquer, cuando contaba con poco más de treinta años (no antes de 1883), no es una rareza las preocupaciones de la autora alcañizana, sino <fc #800080>**la sistematización de una constante que la acompañó toda su vida, que fue esa búsqueda de referentes en las mujeres del pasado, la búsqueda de una genealogía**</fc>.+Hai que facer o esforzo de situar a esta autora  alcañizana no seu contexto histórico social, por unha bandae no  historiográfico, despoisNais de homes soados, obra escrita na mocidade de Concepción Gimeno de  Flaquer, cando contaba con pouco máis de trinta anos (non antes de 1883), non é unha rareza as preocupacións da autora  alcañizana, senón <color #800080>**sistematización dunha constante que a acompañou toda a súa vida, que foi esa procura de referentes nas mulleres do pasado, a procura dunha xenealoxía**</color>.
  
-Libro escrito con un tono más ensayístico, periodístico en ocasiones, que erudito, constituye un precedente directo de la historia de la escritura de las mujeres en castellanoOtro cantar es conocer qué influencia haya podido tener en autoras autores sucesivos. La brutal cesura que las décadas de Dictadura provocaron en forma de escribir la historia contribuyó al total olvido de este libro (extensible a su autora) que en estas páginas se ha reivindicadoEn un relato de la historiografía de las mujeres, creo que ocupa un lugar destacado, si no por enfoque, sí por cronología y por intención. **Situar a mujeres como protagonistas del título (su condición de «madres» sería adjetivolistar a bastante más de un centenar, no fue una empresa que se hubiera acometido hasta entonces y no sé cuánto tiempo hubo de pasar para repetirse**.+Libro escrito cun ton máis  ensayístico, xornalístico en ocasións, que erudito, constitúe un precedente directo da historia da escritura das mulleres en castelánOutro cantar é coñecer que influencia puidese ter en autoras ou autores sucesivos. brutal  cesura que as décadas de Ditadura provocaron en forma de escribir historia contribuíu ao total esquecemento deste libro (extensible á súa autora) que nestas páxinas reivindicouseNun relato da  historiografía das mulleres, creo que ocupa un lugar destacado, se non por enfoque, si por cronoloxía e por intención. **Situar a mulleres como protagonistas do título (a súa condición de «nais» sería adxectivoe  listar a bastante máis dun centenar, non foi unha empresa que se acometeu ata entón e non se canto tempo houbo de pasar para repetirse**.
 </WRAP> </WRAP>
  
Línea 181: Línea 179:
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-Relación de las 128 mujeres citadas en Madres de hombres célebressegún la edición madrileña de 18952+Relación das 128 mulleres citadas en Nais de homes soadossegundo a edición madrileña de 18952
  
-  * Agripina, madre de Nerón (XIII)+  * Agripina, nai de Nerón ( XIII)
   * Alejandra, princesa (99)   * Alejandra, princesa (99)
-  * Alisia de Champaña, madre de Felipe Augusto (162) +  * Alisia de Champaña, nai de Felipe Augusto (162) 
-  * Amalasunta, madre de Alarico (162) +  * Amalasunta, nai de Alarico (162) 
-  * Ana Amalia de Brunswich, regente en la corte de Weimar (134)+  * Ana Amalia de Brunswich, rexente na corte de  Weimar (134)
   * Arqueanasa, hetaira (170)   * Arqueanasa, hetaira (170)
   * Arquipa, hetaira (170)   * Arquipa, hetaira (170)
   * Ary Scheffer (122)   * Ary Scheffer (122)
   * Aspasia (170)   * Aspasia (170)
-  * Bavdni, divinidad hindú (50) +  * Bavdni, divindade hindú (50) 
-  * Bélgicareina de (99) +  * Bélxicaraíña de (99) 
-  * Berenguela la Grande, madre de Fernando III el Santo (162, IV)+  * Berenguela Grande, nai de Fernando III Santo (162, IV)
   * Berenices, esposa de (42)   * Berenices, esposa de (42)
-  * Bettina Brentano (129-130) +  * Bettina  Brentano (129-130) 
-  * Blanca de Borbón (157) +  * Branca de Borbón (157) 
-  * Blanca de Castillamadre de San Luis (65, X) +  * Branca de Castelanai de San Luís (65, X) 
-  * Blanca, infanta Doña (66) +  * Branca, infanta Dona (66) 
-  * Carlota Lengenfeb, esposa de Schiller (133)+  * Carlota Lengenfeb, esposa de  Schiller (133)
   * Catalina de Rusia (162)   * Catalina de Rusia (162)
   * Catalina de Rusia II (162)   * Catalina de Rusia II (162)
-  * Catalina Gordon, madre de lord Byron (XIV) +  * Catalina Gordon, nai de lord  Byron ( XIV) 
-  * Catalina Isabel Textor, madre de Goethe (60, IX)+  * Catalina Isabel Textor, nai de Goethe (60, IX)
   * Catalina, infanta (66)   * Catalina, infanta (66)
   * Caylus (33)   * Caylus (33)
   * Claudia, esposa de Pilatos (41-42)   * Claudia, esposa de Pilatos (41-42)
   * Claviere, madame (35)   * Claviere, madame (35)
-  * Cornelia, madre de los Gracos (73, XIII) +  * Cornelia, nai dos Gracos (73, e  XIII) 
-  * Cristina de Suecia, reina (162)+  * Cristina de Suecia, raíña (162)
   * Dacier, madame (33)   * Dacier, madame (33)
   * Deshouliers (33)   * Deshouliers (33)
   * Diotima, hetaira (170)   * Diotima, hetaira (170)
-  * Duquesa de Longueville (33) +  * Duquesa de  Longueville (33) 
-  * Elena, madre de Constantino (II) +  * Elena, nai de Constantino (II) 
-  * Eleonora, madre de Blanca de Castilla hija de Enrique I de Inglaterra (136)+  * Eleonora, nai de Branca de Castela filla de Enrique I de Inglaterra (136)
   * Elisabeth (35)   * Elisabeth (35)
-  * Enrique VIII, hija de (162)+  * Enrique VIII, filla de (162)
   * Eugenia, emperatriz (95)   * Eugenia, emperatriz (95)
-  * Eulalia, infanta, hermana de Paz de Borbón (98-99) +  * Eulalia, infanta, irmá de Paz de Borbón (98-99) 
-  * Fernando III, una hija (66)+  * Fernando III, unha filla (66)
   * Frine, hetaira (170)   * Frine, hetaira (170)
   * Genlis, madame de (195)   * Genlis, madame de (195)
-  * Gounod, madame, madre de Gounod (123) +  * Gounod, madame, nai de  Gounod (123) 
-  * Gracias (61) +  * Grazas (61) 
-  * Guizot, madame (136)+  * Guizot,  madame (136)
   * Helena (47-48)   * Helena (47-48)
-  * Hija Carlos V que llora por Maximiliano de Austria (163) +  * Filla Carlos V que chora por Maximiliano de Austria (163) 
-  * Inglaterra, reina de (96) +  * Inglaterra, raíña de (96) 
-  * Ingunda, esposa de san Hermenegildo (50)+  * Ingunda, esposa de  san Hermenegildo (50)
   * Isabel de Portugal (163)   * Isabel de Portugal (163)
-  * Isabel de Rumaníareina (95) +  * Isabel de Romaníaraíña (95) 
-  * Isabel Dorotea Kodweiss, madre de Schiller (IX)+  * Isabel Dorotea  Kodweiss, nai de  Schiller (IX)
   * Isabel II (96-97)   * Isabel II (96-97)
-  * Isabel la Católica (155) +  * Isabel Católica (155) 
-  * Jacobo II, hija de (162) +  * Jacobo II, filla de (162) 
-  * Knos, lady, esposa del general Knos (112) +  * Knos, lady, esposa do xeneral Knos (112) 
-  * La Fayette (33) +  * Fayette (33) 
-  * Lacmi, divinidad hindú (50)+  * Lacmi, divindade hindú (50)
   * Lais, hetaira (170)   * Lais, hetaira (170)
   * Lambert (33)   * Lambert (33)
Línea 247: Línea 245:
   * Leonor, infanta (66)   * Leonor, infanta (66)
   * Leontia, hetaira (170)   * Leontia, hetaira (170)
-  * Lortet, madre de (149) +  * Lortet, nai de (149) 
-  * Lucila, hermana de Chateaubriand (30)+  * Lucila, irmá de  Chateaubriand (30)
   * Mafalda, infanta (66)   * Mafalda, infanta (66)
-  * Mafalda, reina (89) +  * Mafalda, raíña (89) 
-  * Maggia Ciarla, madre de Rafael Sanzio (III) +  * Maggia Ciarla, nai de Rafael Sanzio (III) 
-  * Maintenon, madame de, madre de Lamartine (XIV)+  * Maintenon, madame de, nai de Lamartine ( XIV)
   * Margarita de Austria (66)   * Margarita de Austria (66)
-  * Margarita, mujer de Enrique IV de Francia (87)+  * Margarita, muller de Enrique IV de Francia (87)
   * María Adelaida (89)   * María Adelaida (89)
   * María Antonieta (35)   * María Antonieta (35)
-  * María Ball, madre de Washington (60, VII)+  * María  Ball, nai de Washington (60, VII)
   * María Cleofás (41)   * María Cleofás (41)
   * María de Betania (41)   * María de Betania (41)
-  * María de Molina, madre de Fernando el Emplazado (XII)+  * María de Molina, nai de Fernando o Emprazado ( XII)
   * María Egipcíaca (41)   * María Egipcíaca (41)
-  * María Leticia Ramolino, esposa de Napoleón (VIII)+  * María Leticia  Ramolino, esposa de  Napoleón (VIII)
   * María Magdalena (41, 42-44)   * María Magdalena (41, 42-44)
-  * María Pía de Saboya, reinahija de Víctor Manuel y viuda de Luis I de Portugal (87, VI)+  * María Pía de  Saboya, raíñafilla de Víctor Manuel e viúva de Luís I de Portugal (87, VI)
   * María Salomé (41)   * María Salomé (41)
   * María Teresa de Austria (99, 162)   * María Teresa de Austria (99, 162)
Línea 270: Línea 268:
   * Marta (42)   * Marta (42)
   * Marta Dandridge, esposa de Washington (110)   * Marta Dandridge, esposa de Washington (110)
-  * Martel, condesa de, hija de la condesa de Mirabeu (96)+  * Martel, condesa de, filla da condesa de Mirabeu (96)
   * Mesalina (179)   * Mesalina (179)
   * Mirrina, hetaira (170)   * Mirrina, hetaira (170)
Línea 276: Línea 274:
   * Montpensier (33)   * Montpensier (33)
   * Motteville (33)   * Motteville (33)
-  * Natalia, reina de Serbia (99)+  * Natalia, raíña de Serbia (99)
   * Necker, madame (136)   * Necker, madame (136)
-  * Ninon de Lenclos (43) +  * Ninon de  Lenclos (43) 
-  * Paulina Susana de Bedée, madre de Chateaubriand (28, I)+  * Paulina Susana de  Bedée, nai de Chateaubriand (28, I)
   * Paz de Borbón, princesa de Baviera e infanta de España   * Paz de Borbón, princesa de Baviera e infanta de España
-  * Pietro Cossa, madre de (XI)+  * Pietro  Cossa, nai de ( XI)
   * Pitonisas (49)   * Pitonisas (49)
   * Recamier, madame de (30)   * Recamier, madame de (30)
   * Rémusat, madame de (136)   * Rémusat, madame de (136)
-  * Rousseau, madre de (67)+  * Rousseau, nai de (67)
   * Rousseau, tía de (67)   * Rousseau, tía de (67)
-  * Samaritana, La (42) +  * Samaritana, (42) 
-  * San Juan Crisóstomo, madre de (50)+  * San Juan  Crisóstomo, nai de (50)
   * Sancha, infanta (66)   * Sancha, infanta (66)
-  * Saravasti, divinidad hindú (50)+  * Saravasti, divindade hindú (50)
   * Scilla, princesa (96)   * Scilla, princesa (96)
   * Scudery (33)   * Scudery (33)
-  * Sevigné, madame de (29, 33, 137)+  * Sevigné,  madame de (29, 33, 137)
   * Sibilas (49, 61)   * Sibilas (49, 61)
-  * Sofía Arnould (43-44)+  * Sofía  Arnould (43-44)
   * Stirling, lady (112)   * Stirling, lady (112)
   * Suze (33)   * Suze (33)
   * Teodotea, hetaira (170)   * Teodotea, hetaira (170)
-  * Teresa Carlota Mariana Augusta de Babiera, princesa, sobrina de Maximiliano II de Baviera (99) +  * Teresa Carlota Mariana  Augusta de  Babiera, princesa, sobriña de  Maximiliano II de Baviera (99) 
   * Teresa, santa (157)   * Teresa, santa (157)
   * Thais, hetaira (170)   * Thais, hetaira (170)
-  * Urracareina de Portugal (66)+  * Pega rabilongaraíña de Portugal (66)
   * Valeria, dama romana (81)   * Valeria, dama romana (81)
-  * Verónica, La (42) +  * Verónica, (42) 
-  * Victoria, princesa de (96)+  * Vitoria, princesa de (96)
   * Violante, esposa de Alfonso X (162)   * Violante, esposa de Alfonso X (162)
-  * Virgen de la Almudena (98) +  * Virxe da Almudena (98) 
-  * Virgen del Pilar (105-106) +  * Virxe do Pilar (105-106) 
-  * Virgen María (en diferentes ocasiones+  * Virxe María (en diferentes ocasións
-  * Virginia Marini, actriz (146) +  * Virginia  Marini, actriz (146) 
-  * Volumnia Veturia, madre de Coriolano (V)+  * Volumnia ou  Veturia, nai de  Coriolano (V)
 </WRAP> </WRAP>
  
Línea 318: Línea 316:
  
 <WRAP center round box 95%> <WRAP center round box 95%>
-  * AYALA ARACIL, María de los Ángeles (2008): Una Eva moderna, última novela de Concepción Gimeno de Flaquer. «Anales de Literatura Española», 20, 61-73. +  * AYALA  ARACIL, María de los Ángeles (2008): Unha Eva moderna, última novela de Concepción Gimeno de  Flaquer. «Anais de Literatura Española», 20, 61-73. 
-  * BLANCO, Alda (1998): Teóricas de la conciencia feminista. Catherine Jagoe, Alda Blanco, Cristina Enríquez de Salamanca (eds.), «La mujer en los discursos de género. Textos contextos del siglo XIX». Barcelona, Icaria, 445-472. +  * BLANCO, Alda (1998): Teóricas da conciencia feminista.  Catherine  Jagoe, Alda Blanco, Cristina Enríquez de Salamanca ( eds.), «A muller nos discursos de xénero. Textos contextos do século  XIX». Barcelona,  Icaria, 445-472. 
-  * BARANDA, Nieves (2003): Mujer, escritura fama: la Hespaña Libertada (1618) de Doña Bernarda Ferreira de Lacerda. «Península. Revista de estudos ibéricos», 0, 225-239. +  * VARANDA, Nieves (2003): Muller, escritura fama: a  Hespaña  Libertada (1618) de Dona  Bernarda Ferreira de  Lacerda. «Península. Revista de  estudos ibéricos», 0, 225-239. 
-  * BIANCHI, Marina (2007): La lucha feminista de María de la Concepción Gimeno de Flaquer: teoría actuación. «Escritoras pensadoras europeas» [Actas del III Seminario Internacional del grupo de investigación «Escritoras Escrituras», Sevilla, Universidad Internacional de Andalucía, 22-24 de noviembre de 2006], Sevilla, Arcibel Editores, 89-114. +  * BIANCHI, Mariña (2007): A loita feminista de María de la Concepción Gimeno de  Flaquer: teoría actuación. «Escritoras pensadoras europeas» [Actas do III Seminario Internacional do grupo de investigación «Escritoras Escrituras», Sevilla, Universidade Internacional de Andalucía, 22-24 de novembro de 2006], Sevilla,  Arcibel Editores, 89-114. 
-  * BIEDER, Maryellen (1990): Feminine Discourse/Feminist Discourse: Concepción Gimeno de Flaquer. «Romance Quarterly», 37/4, 459-477. +  *  BIEDER,  Maryellen (1990):  Feminine  Discourse/ Feminist  Discourse: Concepción Gimeno de  Flaquer. «Romance  Quarterly», 37/4, 459-477. 
-  * BIEDER, Maryellen (1992): Emilia Pardo Bazán y las literatas: las escritoras españolas del XIX y su literatura. «Actas del X Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas» [Barcelona, 21-26 de agosto de 1989]. Antonio Vilanova (ed.). Barcelona, vol. 4, 1203-1212. +  *  BIEDER,  Maryellen (1992): Emilia Pardo Bazán e as literatas: as escritoras españolas do  XIX e a súa literatura. «Actas do X Congreso da Asociación Internacional de  Hispanistas» [Barcelona, 21-26 de agosto de 1989]. Antonio Vilanova ( ed.). Barcelona,  vol. 4, 1203-1212. 
-  * BIEDER, Maryellen (1993): Concepción Gimeno de Flaquer (1852?-1919). L. Gould Levine, E. Engelson Marson, G. Feiman Waldmann (eds.), «Spanish Women Writers: A Bio-Bibliographical Source Book». Westport, Greenwood Press, 219-229. +  *  BIEDER,  Maryellen (1993): Concepción Gimeno de  Flaquer (1852?-1919).  L.  Gould  Levine, E.  Engelson  Marson,  G.  Feiman  Waldmann ( eds.), « Spanish  Women  Writers: A Bio- Bibliographical  Source  Book».  Westport,  Greenwood  Press, 219-229. 
-  * BUÑUEL LIZANA, Joaquín (1959): Galería de alcañizanos ilustres de destacadas personas populares. Zaragoza, El Noticiero. +  *  BUÑUEL  LIZANA, Joaquín (1959): Galería de  alcañizanos ilustres de destacadas persoas populares. Zaragoza, O  Noticiero. 
-  * CHOZAS RUIZ-BELLOSO, Diego (2005): La mujer según el Álbum Ibero-Americano (1890-1891) de Concepción Gimeno de Flaquer. «Espéculo: Revista de Estudios Literarios», 29. [http://www.ucm.es/info/especulo/numero29/albumib.html]. +  * CHOZAS RUIZ- BELLOSO, Diego (2005): A muller segundo o Álbum Ibero-Americano (1890-1891) de Concepción Gimeno de  Flaquer. « Espéculo: Revista de Estudos Literarios», 29. [http://www.ucm.es/info/especulo/numero29/albumib.html]. 
-  * DÍAZ, Ana Ivonne (2000): El Álbum de la MujerPeriodismo femeninoel primer paso hacia la modernidad y la ciudadanía. «Desacatos» [México], n.º 3. +  * DÍAZ, Ana  Ivonne (2000): Álbum da MullerXornalismo femininoo primeiro paso cara á modernidade e a cidadanía. «Desacatos» [México],  n.º 3. 
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1877): La mujer española: Estudios acerca de su educación y sus facultades intelectuales. Madrid, Imprenta Librería de Miguel Guijarro+  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1877): A muller española: Estudos acerca da súa educación e as súas facultades intelectuais. Madrid, Imprenta Librería de Miguel Seixo
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción México (1884): Madres de hombres célebres. Tip. de la Escuela Industrial de Huérfanos+  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción México (1884): Nais de homes soados Tip. da Escola Industrial de Orfos
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1885a): Madres de hombres célebres. México, Imprenta del Gobierno, 2.ª ed. +  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1885a): Nais de homes soados. México, Imprenta do Goberno, 2.ª  ed. 
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1885b): Madres de hombres célebres. México, Imprenta del Gobierno, 3.ª ed. [digitalizado: http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080020050/1080020050.html] +  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1885 b): Nais de homes soados. México, Imprenta do Goberno, 3.ª  ed. [dixitalizado: http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080020050/1080020050.html] 
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1887): La mujer juzgada por una mujer. México, Tipografía de la Secretaría de Fomento, 5.ª ed. +  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1887): A muller xulgada por unha muller. México, Tipografía da Secretaría de Fomento, 5.ª  ed. 
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1889): Mujeres de la Revolución Francesa. México, Imp. del Gobierno Federal, en el Ex-Arzobispado+  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1889): Mujeres da Revolución Francesa. México,  Imp. do Goberno Federal, no Ex-Arcebispado
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1895): Madres de hombres célebres. Madrid, Tipografía de Alfredo Alonso. +  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1895): Nais de homes soados. Madrid, Tipografía de Alfredo Alonso. 
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1901): La Mujer intelectual. Madrid, Imprenta Asilo de Huérfanos+  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1901): A Muller intelectual. Madrid, Imprenta Asilo de Orfos
-  * GIMENO DE FLAQUER, Concepción (1903): El problema feminista. Conferencia pronunciada en el Ateneo de Madrid, Madrid, Imp. Juan Bravo, 3.ª ed. +  * GIMENO DE  FLAQUER, Concepción (1903): problema feminista. Conferencia pronunciada no Ateneo de Madrid, Madrid,  Imp. Juan Bravo, 3.ª  ed. 
-  * HERNÁNDEZ PRIETO, M.ª Isabel (1993): Escritores hispanoamericanos en El Álbum Ibero-Americano (1890-1899), «Documentación de las Ciencias de la Información», 16, 115-153. +  * HERNÁNDEZ PRIETO, M.ª Isabel (1993): Escritores  hispanoamericanos no Álbum Ibero-Americano (1890-1899), «Documentación das Ciencias da Información», 16, 115-153. 
-  * HIBBS-LISSORGUES, S. (2006): María Concepción Jimeno de Flaquer: une philosophe et créatrice du XIXe siècle. F. Etienvre (ed.), «Colloque Internacional Regards sur les Espagnoles Créatrices (XVIII-XX siècles)» [Paris, 17-19 mars 2005], Parigi, Centre de Recherche sur l'Espagne Contemporaine, Université de Paris III-Sorbonne Nouvelle, 119-135. +  *  HIBBS- LISSORGUES, S. (2006): María Concepción  Jimeno de  Flaquer: une  philosophe  et  créatrice  du  XIXe  siècle.  F.  Etienvre ( ed.), « Colloque Internacional  Regards sur lles  Espagnoles  Créatrices ( XVIII- XX  siècles)» [Paris, 17-19  mars 2005],  Parigi, Centre de  Recherche sur  l' Espagne  Contemporaine,  Université de Paris III- Sorbonne  Nouvelle, 119-135. 
-  * LANDA, Juan (1887-1882): Hombres y Mujeres célebres de todos los tiempos y de todos los países: Biografías de personajes ilustres artistas, poetas. Barcelona, Bareda y Giró, 2 vols., 3.ª ed. +  * LANDA, Juan (1887-1882): Homes e Mujeres soados de todos os tempos e de todos os países: Biografías de personaxes ilustres artistas, poetas. Barcelona,  Bareda e Virou, 2  vols., 3.ª ed. 
-  * MUÑOZ OLIVARES, Carmen (2000): Concepción Gimeno de Flaquer Sofía Casanova: novelistas olvidadas a principios de sigloMarina Villalba Álvarez (coord.), «Mujeres novelistas en el panorama literario del siglo XX» [I Congreso de narrativa española (en lengua castellana)], 95-106. +  * MUÑOZ OLIVEIRAIS, Carmen (2000): Concepción Gimeno de  Flaquer Sofía Casanova: novelistas esquecidas a principios de séculoMariña Villalba Álvarez ( coord.), «Mujeres novelistas no panorama literario do século  XX» [I Congreso de narrativa española (en lingua castelá)], 95-106. 
-  * RAMOS ESCANDÓN, Carmen (2001): Concepción Gimeno de Flaquer: identidad nacional y femenina en México, 1880-1900. «Arenal: Revista de historia de las mujeres» 8/2, 365-378. +  * RAMOS  ESCANDÓN, Carmen (2001): Concepción Gimeno de Flaquer: identidade nacional e feminina en México, 1880-1900. «Arenal: Revista de historia das mulleres» 8/2, 365-378. 
-  * RAMOS ESCANDÓN, Carmen (2002): Imperial Eyes, Gendered Views: Concepción Gimeno Re-writers the Aztecas at the End of the Nineteenth Century, T. L. Hunt M. R. Lessard (eds.), «Women and the Colonial Gaze», New York, University Press, 117-123. +  * RAMOS  ESCANDÓN, Carmen (2002): Imperial  Eyes,  Gendered  Views: Concepción Gimeno  Re- writers  the Aztecas  at  the  End  of  the  Nineteenth  Century,  T.  L. Hunt M.  R.  Lessard ( eds.), « Women  and  the Colonial  Gaze», New York,  University  Press, 117-123. 
-  * SALVANY, Juan Tomás (1985): Biografía. La cantora de la mujer«Madres de hombres célebres» [de Concepción Gimeno de Flaquer]. Madrid, Tipografía de Alfredo Alonso, 7-14. +  *  SALVANY, Juan Tomás (1985): Biografía. cantora da muller«Nais de homes soados» [de Concepción Gimeno de  Flaquer]. Madrid, Tipografía de Alfredo Alonso, 7-14. 
-  * SIMÓN PALMER, M. del C. (1991): Escritoras españolas del siglo XIX. Manual bio-bibliográfico. Madrid, Castalia. +  * SIMÓN  PALMER, M. do  C. (1991): Escritoras españolas do século  XIX. Manual bio-bibliográfico. Madrid,  Castalia. 
-  * SIMÓN PALMER, M. del C. (1992): Prólogos masculinos en libros de escritoras del siglo XIX. «Actas del X Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas» [Barcelona, 21-26 de agosto de 1989]. Antonio Vilanova (ed.), Barcelona, vol. 4, 1475-1483. +  * SIMÓN  PALMER, M. do  C. (1992): Prólogos masculinos en libros de escritoras do século  XIX. «Actas do X Congreso da Asociación Internacional de  Hispanistas» [Barcelona, 21-26 de agosto de 1989]. Antonio Vilanova ( ed.), Barcelona,  vol. 4, 1475-1483.
 </WRAP> </WRAP>
  
concepcion_gimeno.1576192331.txt.gz · Última modificación: 2023/05/12 13:01 (editor externo)