folgas_das_nosas_avoas
Diferencias
Muestra las diferencias entre dos versiones de la página.
Ambos lados, revisión anteriorRevisión previaPróxima revisión | Revisión previa | ||
folgas_das_nosas_avoas [2020/01/15 21:22] – isabel | folgas_das_nosas_avoas [2024/02/22 19:23] (actual) – iagoglez | ||
---|---|---|---|
Línea 1: | Línea 1: | ||
- | <fs large>< | + | <fs large>< |
- | ===== Huelga | + | |
+ | {{http:// | ||
+ | |||
+ | \\ \\ \\ | ||
+ | \\ | ||
+ | |||
+ | ===== Folga de lavandeiras | ||
---- | ---- | ||
<WRAP center round box 95%> | <WRAP center round box 95%> | ||
- | [[http:// | + | [[http:// |
- | Hasta que las innovaciones | + | Ata que as innovacións |
- | La falta de agua corriente y la escasez | + | A falta de auga corrente e a escaseza |
- | Lavadero | + | Lavadoiro |
- | < | + | < |
- | La cantidad | + | A cantidade |
- | Pero lo peor era la incapacidad | + | Pero o peor era a incapacidade |
<WRAP center round box 85%> | <WRAP center round box 85%> | ||
- | Un grupo de estas humildes | + | Un grupo destas |
- | Para venir de sus casas y regresar, transitan por un antiquísimo | + | Para vir das súas casas e regresar, transitan por un antiquísimo |
- | Este camino, completamente | + | Este camiño, completamente |
- | De la parroquia de Elviña pasan por allí más de cien de éstas los días de recogida y entrega de ropas. )…) Nosotros recogemos el ruego de las simpáticas | + | Da parroquia de Elviña pasan por alí máis de cen destas os días de recollida e entrega de roupas. (…) Nós recollemos o rogo das simpáticas |
</ | </ | ||
- | A cambio | + | A cambio |
- | Esta situación de franca | + | Esta situación de franca |
- | En mayo de 1907 anunciaron que iban a subir las tarifas | + | En maio de 1907 anunciaron que ían subir as tarifas |
<WRAP center round box 85%> | <WRAP center round box 85%> | ||
- | Se ha confirmado la noticia. | + | Confirmouse a noticia. |
- | La ropa que tenga más uso que el de una semana, | + | A roupa que teña máis uso que o dunha semana, |
- | Las prendas | + | As pezas que non leven as marcas |
- | La ropa sucia se recogerá los domingos de cada semana desde las ocho de la mañana | + | A roupa sucia recollerase os domingos de cada semana desde as oito da mañá |
- | Cuando | + | Cando se teña que recoller a roupa fose do prazo que se sinala, pagarase dúas pesetas con cincuenta céntimos |
- | El pago del lavado de ropa se hará por semana”. (La Voz de Galicia, 25-5-1907) | + | O pago do lavado de roupa farase |
</ | </ | ||
- | Los nuevos precios del lavado –de 4 a 5 duros semanales | + | Os novos prezos do lavado –de 4 a 5 duros semanais |
- | Se pusieron guardias municipales en los principales lavaderos y en los día siguientes de la huelga, para evitar coacción | + | Puxéronse gardas municipais nos principais lavadoiros e nos día seguintes da folga, para evitar coacción |
- | <fc # | + | <color # |
- | Fuente | + | Fonte documental: «O orballo da igualdade» |
+ | </ | ||
+ | ==== ¿Qué consegieron coa súa folga? ==== | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 95%> | ||
+ | A diferenza doutras folgas, especialmente das protagonizadas por colectivos masculinos, **a prensa local burguesa reaccionou con descaro contra a folga das lavandeiras**. Criticou a subida das tarifas, esaxerou as diferenzas de criterio entre as mulleres traballadoras, | ||
+ | |||
+ | En claro afán de distorsión informativa a prensa chegou mesmo a “comentar con satisfacción” como «as señoras, antes de aceptar as novas tarifas, preferían ir elas mesmas a lavar» ou mandar ás serventes domésticas, | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 85%> | ||
+ | En realidade concédese escasa transcendencia á folga, porque as familias dispoñen de medios para evitar que o conflito adquira proporcións alarmantes, xa enviando as roupas a Ferrol, a Sada, a Puentedeume, | ||
+ | |||
+ | Para dar maiores facilidades a este recurso que polo momento soluciona satisfactoriamente a cuestión, o alcalde accidental Sr. Lens dispuxo que desde onte renóvese a auga nos lavadoiros públicos da cidade ás nove da noite en lugar de facelo ás doce, como ata o de agora viña facéndoo, e que volva repetirse aquela operación ás cinco da mañá todos os días. | ||
+ | |||
+ | O Noroeste, 4-6-1907 | ||
+ | |||
+ | Na maioría das casas non tiveron necesidade as lavandeiras de manifestar que se declaraban en folga, porque xa coñecidos os seus propósitos, | ||
+ | |||
+ | Os seus colegas de Betanzos, Ferrol, | ||
+ | |||
+ | A Voz de Galicia, 4-6-1907. | ||
</ | </ | ||
+ | {{ http:// | ||
+ | |||
+ | A intoxicación da información chegou ao extremo de asegurar que algún dos asociados fuxísese co diñeiro da organización e, #ante a falsidade do dato, pasouse á ridiculización das cantidades de que dispoñían as traballadoras. Paralelamente aos comentarios sobre a mancha da folga e con evidente afán de desanimar ás lavandeiras, | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 85%> | ||
+ | Pode darse por fracasada a folga de lavandeiras, | ||
+ | |||
+ | Dise que se fuxiu [o presidente da asociación co diñeiro que recadara entre as lavandeiras a pretexto de organizar a sociedade de resistencia que para elas de resultados completamente negativos. O rumor non puido confirmarse. | ||
+ | |||
+ | O Noroeste, 11-6-1907 | ||
+ | |||
+ | Un representante da xunta administrativa do gremio de lavanderos e lavandeiras visitounos onte para dicirnos que non é exacto (…) que o presidente de @dicha xunta desaparecese cos fondos sociais; que os asociados non pagan cota algunha, e que só se recadaron entre todos eles 103 pesetas para gastos de propaganda e organización, | ||
+ | |||
+ | O Noroeste, 12-6-1907. | ||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | <fs medium> | ||
+ | |||
+ | O lavadoiro mecánico da Cooperativa Militar e Civil foi inaugurado un ano despois, o 13 de outubro de 1908. Situado no camiño da estación do ferrocarril, | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 85%> | ||
+ | **Os lavadoiros públicos** | ||
+ | |||
+ | Un milleiro de mulleres, pouco máis ou menos, acode diariamente ao lavadoiro público municipal instalado na chaira do Orzán. Os pilones deste lavadoiro énchense tres veces durante a xornada, e para que as distintas quendas de lavandeiras non laven a roupa en auga sucia, deben encherse aqueles cinco veces polo memos. | ||
+ | |||
+ | Ademais, para que a operación de baleirar e encher fágase rapidamente, | ||
+ | |||
+ | O novo lavadoiro da rúa da Torre é utilísimo para os centenares de mulleres que alí acoden (…) O terceiro lavadoiro de que imos falar non existe, pero, a fe de ser sinceros, non é porque non se advirta a diario a necesidade de que se estableza. | ||
+ | |||
+ | A Voz de Galilcia, 16-11-1911. | ||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | Con todo, a pesar das melloras e do número de lavadoiros, seguíanse producindo as queixas da poboación sobre as deficiencias hixiénicas neses lugares, queixas que eran reiteradamente comentadas na prensa (a mesma que boicotease a folga e as súas reivindicacións), | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 85%> | ||
+ | **A saúde na Coruña. Os lavadoiros públicos** | ||
+ | |||
+ | Insistiremos no tema cantas veces sexa preciso, ata que se nos oia. | ||
+ | |||
+ | Hai que mellorar as condicións hixiénicas dos lavadoiros públicos. Imponse acabar coa vergoña de que unha mesma pila común, nunha mesma auga sucia e infecta, que só se renova cada seis ou oito horas! lávense e mestúrense as roupas das persoas que gozan de boa saúde e as das que están enfermas. | ||
+ | |||
+ | Xa explicamos en que consiste a leve transformación que se pretende (…) tomando como modelo o que a este respecto faise en Bilbao, Santander, Barcelona, San Sebastián e noutros pobos adiantados e cultos. Os que non se decatan ou non queren decatarse, son capaces de dicir que non hai diñeiro para acometer a pequena obra e que o mellor será aprazala… para cando se realice o empréstito. | ||
+ | |||
+ | Nada diso. Dotar de auga suficiente e continua aos lavadoiros públicos, agora que abunda, e establecer en cada un deles unha serie de pequenas divisións, | ||
+ | |||
+ | Cada piscina desas, en torno das cales se suceden día e noite todas as xentes pobres do pobo, constitúe o máis espantable viveiro de xermes contaxiosos que cabe imaxinar. | ||
+ | |||
+ | La Voz de Galicia, 6-3 1913. | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | As lavandeiras, | ||
+ | |||
+ | {{ http:// | ||
+ | |||
+ | A desaparición definitiva das lavandeiras chegou coa introdución de máquinas accionadas mecanicamente e, máis tarde, por enerxía eléctrica. Antes da definitiva desaparición deste oficio, moitas mulleres traballaron nos lavadoiros mecánicos que se estableceron na cidade, pero os problemas laborais continuaron existindo para estas traballadoras. | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | ===== Os lavadoiros como espazo social ===== | ||
- | ===== Fixérono ===== | ||
- | ---- | ||
<WRAP center round box 95%> | <WRAP center round box 95%> | ||
+ | [[https:// | ||
- | [[http://enigualdade.com/2014/11/ | + | {{ https://serhistoricos.files.wordpress.com/2018/05/lavadero2.jpg? |
- | [[http://enigualdade.com/2014/11/13/cuando-los-trapos-sucios-no-se-lavaban-en-casa-y-ii/ | + | En abril de 1917, 40.000 lavanderas protagonizaron en Petrogrado la primera gran huelga al gobierno provisional, |
+ | O exemplo da muller traballadora participando da mobilización política permite | ||
+ | |||
+ | Ser lavandeira constituía unha das principais ocupacións durante o XIX: en Inglaterra e Gales eran a undécima ocupación en 1861, segundo [[http:// | ||
+ | |||
+ | {{ https:// | ||
+ | |||
+ | [[http:// | ||
+ | |||
+ | Ademais de permitir o encontro das clases populares e, presumiblemente, | ||
+ | |||
+ | En catalán, a expresión //fer safareig// alude á murmuración ocasional, como lembra | ||
+ | |||
+ | Ademais, os lavadoiros parecen ser **lugares de referencia social no espazo urbano**. É relativamente frecuente que se utilicen como sinalización para indicar localizacións ou, por exemplo, para indicar o traxecto de coches de praza: “pola estrada do Pardo ata o lavadoiro chamado dos Cipreses” (Almanaque e Guía Matritense 1894). | ||
+ | |||
+ | No lavadoiro coincidían mulleres que lavaban para a súa familia, criadas e lavandeiras profesionais, | ||
+ | |||
+ | A penosa situación dos lavadoiros, a maioría privados desde o século | ||
+ | |||
+ | O carácter feminino do traballo de lavandeira **propiciou unha contorna pouca separada do traballo de coidados**. Neste fragmento da forxa dun rebelde, de [[https:// | ||
+ | |||
+ | <WRAP center round box 95%> | ||
+ | Os douscentos pantalóns énchense de vento e ínflanse. Parécenme homes gordos sen cabeza, que se balancean colgados das cordas do tendedero. Os mozos corremos entre as fileiras de pantalóns brancos e repartimos | ||
+ | </ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | O coidado dos nenos era central, como se ve, e en 1871 inaugúrase casa **Asilo de Lavandeiras de Madrid** preto da Porta de San Vicente, que en 1901 albergaba a 400 nenos. | ||
+ | |||
+ | <fs medium> | ||
+ | |||
+ | | {{ https:// | ||
+ | |||
+ | Ademais do das traballadoras lavandeiras de Petrogrado, coñecemos moitos exemplos de **conflitos sociais e laborais** protagonizados por lavandeiras en todo o mundo. A prensa española deu noticia entre finais do XIX e principios do XX de diferentes motíns e folgas internacionais protagonizados por lavandeiras: | ||
+ | |||
+ | Estes conflitos deberon alcanzar dimensións considerables, | ||
+ | Lavandeiras que se puxeron en folga en Atlanta | ||
+ | |||
+ | Só un mes despois, o 4 de xullo de 1892 e os días sucesivos, a sociedade madrileña puxo os ollos sobre o colectivo das lavandeiras #ante o anuncio dun seguro motín que non chegou a producirse, máis aló dalgúns alborotos. O Concello conservador de [[https:// | ||
+ | |||
+ | A prensa da época reflicte unha **actitude decididamente insumisa ante o pago** do tributo por parte das mulleres, tanto entre as vendedoras como entre lavandeiras, | ||
+ | |||
+ | O día 7 de xuño **Serán as aguadoras as mulleres amotinadas**, | ||
+ | |||
+ | Segundo a historiadora Carmen Sarasúa, as posicións que as lavandeiras tiñan que adoptar para desempeñar o seu traballo eran consideradas por algúns como “pouco | ||
+ | |||
+ | Cando en xullo de 1881 **as lavandeiras de Atlanta** –a maioría | ||
+ | |||
+ | <color # | ||
+ | |||
+ | En 1907 **as lavandeiras da Coruña** organizáronse no centro de oficios **A Heteroxénea** formando daquela unha asociación propia chamada **O Alba de lavanderos e lavandeiras**, | ||
+ | |||
+ | Nesta ocasión, o ataque que recibiron na súa condición de mulleres tivo que ver coa suposta | ||
+ | |||
+ | A canalización da auga foi o comezo do fin do oficio de lavandeira en moitas partes do planeta, a pesar do ritmo lento e desigual da chegada da auga corrente ás casas (especialmente nos barrios obreiros e aos pisos altos). A puntilla foi a popularización da lavadora caseira, ao principio caixas de madeira co interior forrado de zinc que se movían cunha manivela, ás que posteriormente se engadiu un motor eléctrico. | ||
+ | |||
+ | O rodar do século | ||
+ | |||
+ | ★ Imaxe de cabeceira: Lavadoiro no Manzanares (1887) | Pérez Valluerca, Eusebio | ||
+ | |||
+ | </ | ||
+ | ===== E máis exemplos ===== | ||
+ | ---- | ||
+ | <WRAP center round box 95%> | ||
[[https:// | [[https:// | ||
Línea 75: | Línea 222: | ||
[[https:// | [[https:// | ||
- | </ | ||
- | ===== A revolta das pedras ===== | ||
- | ---- | ||
- | <WRAP center round box 95%> | + | <fs medium>**A revolta das pedras**</ |
[[http:// | [[http:// | ||
Línea 85: | Línea 230: | ||
Martes 23, Xaneiro 2018 | Movementos sociais | Olaia Ledo | Martes 23, Xaneiro 2018 | Movementos sociais | Olaia Ledo | ||
- | [[http:// | + | [[http:// |
</ | </ | ||
+ | |||
+ | |||
===== O que tiñan que aguantar ===== | ===== O que tiñan que aguantar ===== |
folgas_das_nosas_avoas.1579119755.txt.gz · Última modificación: 2023/05/12 13:01 (editor externo)