mujer_y_abogacia
Diferencias
Muestra las diferencias entre dos versiones de la página.
Ambos lados, revisión anteriorRevisión previaPróxima revisión | Revisión previa | ||
mujer_y_abogacia [2019/12/13 22:48] – [Muller e avogacía] isabel | mujer_y_abogacia [2019/12/14 13:16] (actual) – borrado isabel | ||
---|---|---|---|
Línea 1: | Línea 1: | ||
- | <fs large>< | ||
- | |||
- | ====== Muller e avogacía ====== | ||
- | |||
- | <WRAP center round box 90%> | ||
- | Fonte: [[http:// | ||
- | |||
- | A muller na avogacía, evolución da desigualdade profesional - Patricia Calvo López, avogada | ||
- | |||
- | O acceso da muller aos diferentes ámbitos das profesións xurídicas atopouse con moitas pioneiras ao longo dos anos, producíndose mesmo en datas tan recentes e actuais como a principios de leste mesmo ano 2016 a incorporación da primeira muller á presidencia do Consello Xeral da Avogacía Española. Non podía iniciar a análise do papel que as mulleres desempeñaron e desempeñan no mundo da Avogacía, senón coa mención de Concepción Arenal Ponche[1]. | ||
- | |||
- | Como conta a tradición, Concepción Arenal foi a primeira muller en asistir a unha facultade de Dereito, na, entón, Universidade Central de Madrid, entre os anos 1841 e 1846. Pero fíxoo non como unha alumna máis, para obter o título que lle facultase para o exercicio da avogacía, senón como «oínte» e acudindo vestida de home. | ||
- | |||
- | Por aquel entón, o acceso á Universidade non estaba prohibido expresamente á muller, o que tampouco implicaba a posibilidade do seu acceso, senón simplemente, | ||
- | |||
- | A Lei de Instrución Pública do 9 de setembro de 1857 estableceu o ensino obrigatorio para «todos os españois» ata os nove anos de idade, e por iso, para homes e mulleres. Con todo, dentro do ensino esencial recollíanse diferenzas nos estudos que haberían de cursar os nenos e as nenas. Na educación das nenas substitúense os estudos de Agricultura, | ||
- | |||
- | En 1878 María Elena Maseras Ribeira, quen habería de ser a primeira universitaria española, finaliza os seus estudos de Medicina na Universidade de Barcelona, con todo, as autoridades académicas néganse a expedirlle o correspondente título académico, como lle ocorreu pouco despois a María Dolores | ||
- | |||
- | Como pode verse na seguinte táboa, a evolución da presenza das mulleres na Universidade foi aumentando timidamente desde o ano 1900, ata a actualidade en que o número de universitarias supera en máis da metade ao dos estudantes masculinos e de maneira moi considerable no ámbito das ciencias xurídicas e sociais, aínda que non de igual modo nas carreiras técnicas. | ||
- | |||
- | ^ Alumnas Universitarias ^ | ||
- | | Curso |Nº | % | | ||
- | | 1900-1901 | ||
- | | 1910-1911 | ||
- | | 1916-1917 | ||
- | | 1929-1930 | ||
- | | 1931-1932 | ||
- | | 1944-1945 | ||
- | | 1955-1956 | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | Neste novo contexto, protagonizado polas Reais Ordes de 1910, incorpórase a primeira muller a un colexio de avogados, María Asunción | ||
- | |||
- | Tanto Clara Campoamor como Vitoria Kent son tamén lembradas polo seu labor no exercicio da avogacía. Vitoria Kent Siano foi a primeira muller avogada en vestir a toga na Audiencia de Madrid defendendo a un letrado acusado de homicidio imprudente en abril de 1925. Así mesmo, foi a primeira muller en actuar #ante un Consello de Guerra celebrado no Tribunal Supremo, defendendo a Álvaro de Albornoz. Vitoria Kent foi tamén a primeira directora xeral de Institucións Penais. Con todo, o exercicio da súa profesión truncouse o 25 de agosto de 1939 ao ser suspendida polo seu Colexio de Avogados, o de Madrid, ao que se incorporou en 1923, con motivo dos acontecementos políticos da época, que mesmo a levaron ao exilio, seguíndose contra ela un procedemento #ante o Tribunal de Represión da Masonería e do Comunismo no que se pedía para ela trinta anos de reclusión maior. | ||
- | |||
- | A actuación como avogada de Clara Campoamor Rodríguez foi tamén moi destacada e recoñecida pola súa calidade profesional e humana, por exemplo, na asistencia a unha nai solteira en exercicio da acción de recoñecemento da filiación paterna do seu fillo, fronte ao demandado defendido por quen despois habería de compartir tribuna coa Deputada Campoamor, Alcalá Zamora, asunto que chegou ao Tribunal Supremo[2]. Pero, do mesmo xeito que Vitoria Kent, Clara Campoamor pasou os seus últimos días no exilio, seguíndose contra ela un expediente de responsabilidades políticas, de acordo coa Lei de responsabilidades políticas do 9 de febreiro de 1939, que finalmente se sobreseyó por providencia do 16 de novembro de 1945. | ||
- | |||
- | **NORMAS XURÍDICAS DECIMONÓNICAS** | ||
- | |||
- | A situación da muller na época non era nada halagüeña e aínda que, como se dixo, permitíaselle o acceso ás Universidades e o exercicio da súa profesión, a vida diaria non resultaba nada fácil, máis aínda, se cabe, no caso da muller casada. | ||
- | |||
- | Como exemplos do sometemento da muller ao home atopamos múltiples preceptos dentro das nosas normas xurídicas | ||
- | |||
- | Tamén no ámbito penal podíanse atopar diferenzas significativas entre homes e mulleres. O Código penal de 1944, por poñer un exemplo, penaba o adulterio cando este era cometido pola muller, pero non tipificaba o adulterio do home, reprendéndoo exclusivamente en caso de amancebamiento. A moral da época estaba moi presente nas normas penais, así se mostra no feito de que tipificado como delito o aborto, reducísese sensiblemente a pena para o caso de que se producise para ocultar a deshonra familiar. | ||
- | |||
- | Na esfera laboral, ata 1961 a maioría das ordenanzas e regulamentos de traballo en empresas públicas e privadas estableceron despedimentos forzosos das traballadoras ao contraer matrimonio e algúns regulamentos do réxime interior das empresas prohibían ás mulleres exercer postos de dirección. Ademais, a muller casada continuou necesitando o permiso do seu esposo para asinar os seus propios contratos de traballo, exercer o comercio e usufructuar o seu salario, ata a abolición da licenza | ||
- | |||
- | **DISCRIMINACIÓN LABORAL** | ||
- | |||
- | A pesar do anteriormente sinalado, as discriminacións para acceder a determinados postos de traballo eran moi importantes. A muller non puido acceder aos cargos de maxistrado, xuíz ou fiscal ata 1966, unha vez fora prohibido formalmente o seu acceso por medio de Real Orde do 16 de novembro de 1934. A Lei de Dereitos Políticos, Profesionais e de Traballo da Muller de 1961, xustificaba a prohibición do acceso da muller á carreira xudicial dicindo que «a muller poñería en perigo certos atributos aos que non debe renunciar, como son a tenrura, a delicadeza e a sensibilidade», | ||
- | |||
- | O acceso da muller aos diferentes ámbitos das profesións xurídicas atopouse con moitas pioneiras ao longo dos anos, producíndose mesmo en datas tan recentes e actuais como a principios de leste mesmo ano 2016 a incorporación da primeira muller á presidencia do Consello Xeral da Avogacía Española. | ||
- | |||
- | A continuación pódense ver un cadro recompilatorio das primeiras mulleres que accederon a profesións tales como Rexistradora da Propiedade, Notaria, Xuíza, Fiscal ou Maxistradas do Tribunal Supremo. | ||
- | |||
- | * En 1964 existía unha única muller Rexistradora da Propiedade | ||
- | * Ata 1971 -con paréntese entre 1931 e 1944- non houbo mulleres notarias | ||
- | * Ata 1973 non houbo unha muller fiscal en España (María Belén do Valle Díaz) | ||
- | * Hast 1977 non ingresou a primeira na Escola Xudicial. Ata 1978 non tomo posesión a lprimera muller xuíza (Xosefina | ||
- | * Ata 1985 ningunha maxistrada accedera ao CGPJ (Cristina Alberdi) | ||
- | * Ata 1993 non houbo ningunha muller socia dun despacho de avogados (Vitoria | ||
- | * Ata 1996 non houbo ningunha muller ministra de Xustiza (Margarita | ||
- | * Ata 2002 non houbo ningunha muller no Tribunal Supremo (María Milagros Calvo Ibarlucea) | ||
- | * Ningunha muller presidiu o Tribunal Supremo nin o Consello Xeral do Poder Xudicial | ||
- | * Actualmente, | ||
- | * Ata 2015 non houbo unha Fiscal Xeral do Estado (Consolo Madrigal Martínez- Pereda) | ||
- | * Ata 2004 ningunha muller presidiu o Tribunal Constitucional (María Emilia Casas Baamonde) | ||
- | * Ningunha muller presidiu o Consello de Estado | ||
- | * Ata 2012 non houbo unha Defensora do Pobo (Soledad Becerril Bustamante) | ||
- | * Ata 2016 non ha hbido unha Presidenta do Consello Xeral da Avogacía Española (Vitoria Ortega) | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | Efectuado o anterior repaso da situación histórica da muller no ámbito universitario e a súa posición nas profesións xurídicas, con especial atención ao exercicio da avogacía, é momento de avaliar cal é o escenario que se presenta na actualidade para a muller na avogacía. | ||
- | |||
- | Como pode verse na seguinte táboa, o número de licenciadas en Dereito en España durante o curso 2003-2004 supera ao de licenciados en case un 20%, unha tónica que se repite nos seguintes cursos. | ||
- | |||
- | | Sexo | Licenciados en dereito 2003 – 2004 | % licenciados por sexo | | ||
- | | Homes | 5235 | 38 | | ||
- | | Mulleres | ||
- | | Non consta | ||
- | | Total | 13777 | 100 | | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | Se atendemos ao número de alumnos/- as matriculados no ámbito das ciencias sociais e xurídicas durante o curso 2014/2015, temos que, segundo datos do Ministerio de Educación, Cultura e Deporte[3], as matrículas femininas supoñen un 60´04% (380.020 alumnas), fronte ao 39´96% de alumnos matriculados nas universidades españolas (252.911). | ||
- | |||
- | **MULLER E PROFESIÓNS XURÍDICAS** | ||
- | |||
- | A anterior situación debe relacionarse co número de avogadas incorporadas aos Colexios de Avogados para comprobar se a presenza maioritaria das mulleres nas universidades ten logo a súa correlato no exercicio desta profesión. | ||
- | |||
- | Segundo os datos facilitados polo departamento de comunicación do Consello Xeral da Avogacía Española, os datos provisionais do censo de avogados a marzo de 2016 advirten dunha presenza superior de homes avogados | ||
- | |||
- | Dos datos referidos pódese extraer a conclusión de que a avogacía non é a profesión xurídica máis ocupada polas licenciadas en Dereito. O certo é que, na actualidade, | ||
- | |||
- | Como se pode observar, o acceso da muller ás profesións xurídicas poderíase cualificar de recente. O mesmo ocorre no exercicio da avogacía, onde se acudimos aos datos do número de letrados máis novos vemos que as cifras entre homes e mulleres atópanse moi parellas, pero ao avanzar en idade o número de avogadas descende considerablemente respecto ao dos nosos compañeiros homes, como testemuña a seguinte táboa que pon en relación o número de anos en exercicio da profesión e o sexo. | ||
- | |||
- | | | % | Hombres | ||
- | | < 10 Años | 37% | 43% | 57% | | ||
- | | > 10 < 20 Años | 38% | 50% | 50% | | ||
- | | > 20 < 30 Años | 17% | 67% | 33% | | ||
- | | > 30 Años | 7% | 82% | 18% | | ||
- | | Total | 100% | | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | En Galicia, en marzo de 2016, dos sete Colexios de Avogados existentes, catro teñen máis mulleres que homes entre os seus colexiados, o da Coruña (1711 fronte a 1653), Lugo (471, 439), Pontevedra (496, 491) e Santiago de Compostela (429, 419). Aínda que as diferenzas tampouco son moi destacadas nos Colexios con maior presenza masculina, Ferrol (159 mulleres fronte a 189 homes), Ourense (295 mulleres, 392 homes) e Vigo (718 mulleres, 723 homes)[5]. Curiosamente, | ||
- | |||
- | Os Colexios de Avogados de Galicia comparten, con pequenas diverxencias, | ||
- | |||
- | A continuación poden verse varias táboas que reflicten a evolución que vén manifestando da presenza feminina nos Colexios de Avogados. | ||
- | |||
- | **EVOLUCIÓN DA PRESENZA DE AVOGADAS NO ICA DA CORUÑA** | ||
- | |||
- | {{ http:// | ||
- | |||
- | Fonte: táboa elaborada pola Secretaría Técnica do Iltre. Colexio de Avogados da Coruña. Censo colexiados 2015. | ||
- | |||
- | **EVOLUCIÓN DA PRESENZA DE AVOGADAS NO ICA DE OURENSE** | ||
- | |||
- | | | ABOGADAS | ||
- | | 2013 | 281 | 385 | 42´19 % | | ||
- | | 2014 | 290 | 390 | 42´64 % | | ||
- | | 2015 | 297 | 418 | 41´53 % | | ||
- | | Marzo 2016 | 295 | 392 | 42´94 % | | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | **EVOLUCIÓN DA PRESENZA DE AVOGADAS NO ICA DE LUGO** | ||
- | |||
- | | PERÍODO | ||
- | | 1970-1980 | ||
- | | 1980-1985 | ||
- | | 1986-1990 | ||
- | | 1991-1995 | ||
- | | 1995-2000 | ||
- | | 2001-2005 | ||
- | | 2006 47% | 30 ALTAS, 14 MULLERES | ||
- | | 2007 | 61% | 23 ALTAS, 14 MULLERES | ||
- | | 2008 | 67% | 30 ALTAS, 20 MULLERES | ||
- | | 2015 | 76% 32 ALTAS, 24 MULLERES | | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | As mulleres fóronse incorporando paulatinamente ao exercicio da avogacía a través da súa colexiación, | ||
- | |||
- | A continuación poden verse en que ano accederon aos Ilustres Colexios de Avogados as primeiras mulleres, así como quen foron as primeiras que formaron parte das súas Xuntas de Goberno. | ||
- | |||
- | **PRIMEIRAS MULLERES EN ACCEDER Aos ICAS DE GALICIA** | ||
- | |||
- | * ICA Pontevedra: 20/05/1943, Dª Alsira Guerrera Barria | ||
- | * ICA A Coruña: 19/11/1949, Aª Mª Cesárea Arias Delgado. A segunda colexiada accedeu en 962 | ||
- | * ICA Ferrol: 1963 | ||
- | * IVA Vigo: 08/04/1967, Dª Mª Romana San Luis Costas | ||
- | * ICA Ourense: 22/11/1967, Dª Mª Asunción Torres Piñeira | ||
- | * ICA Lugo: 25/03/1970, Dª Mª del Pilar Cuenca y Sánchez | ||
- | * ICA Santiago: | ||
- | |||
- | **PRIMEIRAS MULLERES EN FORMAR PARTE DAS XUNTAS DE GOBERNO DOS ICAS DE GALICIA** | ||
- | |||
- | * ICA A Coruña: Bibliotecaria-Contadora, | ||
- | * ICA Lugo: Diputada 5ª, 19/12/1986, Dª Mª Eugenia Velasco Pazos | ||
- | * ICA Pontevedra: Diputada 4ª, 17/01/1987, Dª Mª Eugenia Velasco Paxos | ||
- | * ICA Vigo: 15/12/1988, Diputada 5ª, Dª Mª Luisa Llorente de Lis. Diputada 6ª, Dª Mª Jesús Villafafila Deza | ||
- | * ICA Ferrol: 1990 | ||
- | * ICA Ourense: 30/11/1992, Diputada 5ª, Mª Ángeles Ferreira Pazo. Bibliotecaria, | ||
- | * ICA Santiago: | ||
- | |||
- | <fs x-small> | ||
- | |||
- | A avogacía non é allea aos denominados «teitos de cristal». As mulleres que na actualidade atópanse en exercicio da profesión ocupan un número moi parello ao de homes, con todo, no exercicio institucional e representativo, | ||
- | |||
- | Dos 83 Colexios de Avogados de España, tan só 12 contan cunha decana[6], os de Ávila (Raquel Sánchez), Badaxoz (Filomena Peláez), Ceuta (Isabel | ||
- | |||
- | Ha de destacarse especialmente a paridade dos Colexios de Avogados de Galicia nos que tres contan con decanas e catro con decanos. Así mesmo, dos dez Consellos Autonómicos de Avogados existentes, Galicia E Castela-A Mancha teñen a unha Presidenta, Nieves | ||
- | |||
- | Pero parece que se aveciñan ventos de cambio, pois desde xaneiro de 2016 e por primeira vez na historia do Consello Xeral da Avogacía Española, os avogados españois contamos cunha Presidenta á fronte do Consello Xeral, Vitoria Ortega Benito. | ||
- | |||
- | A avogacía nova está tamén representada novamente por unha muller, tras Cristina | ||
- | |||
- | A escasa representación das mulleres na avogacía institucional fai que destaquen as figuras das mulleres que se atopan en tales postos, como é o caso de Nieves | ||
- | |||
- | **CONSELLO XERAL DA AVOGACÍA** | ||
- | |||
- | Se hai algo que vén repetindo a nova Presidenta do Consello Xeral da Avogacía Española, Dna. Vitoria Ortega Benito, nas numerosas entrevistas concedidas desde o seu nomeamento[7], | ||
- | |||
- | * Foi a primeira muller decana do Colexio de Cantabria e agora é tamén a primeira muller na presidencia do Consello. Sente que vai abrindo brecha? | ||
- | * As miñas compañeiras no Consello regaláronme este reloxo e puxeron unha inscrición que di “non hai teitos”. Algún día será verdade e conseguiremos a igualdade pola que loitamos tantas mulleres e xa non será necesario que se me faga esta pregunta porque se verá como algo normal. | ||
- | |||
- | **O Diario Montañés, 21.02.2016** | ||
- | |||
- | Tras este rápido repaso sobre a evolución da situación da muller na avogacía, cabe concluír que os denominados «teitos de cristal» seguen existindo na actualidade e afectando as avogadas, o que determina a presenza de desigualdade entre mulleres e homes, de maneira moi marcada nos ámbitos representativos ou institucionais, | ||
- | |||
- | Esta desigualdade non atende a unha diferenza no exercicio práctico da avogacía, pois máis diferenza marca a propia personalidade que o sexo do avogado, con todo si existe un recoñecemento cara ao maior traballo ou dedicación das avogadas ás que se esixe unha proba case constante da súa capacidade, máis aínda canto máis novas. | ||
- | |||
- | A pesar da referida desigualdade, | ||
- | |||
- | Empezaba refiriéndome a Concepción Arenal y termino también con una cita suya empleada por Victoria Ortega en el discurso de su toma de posesión como presidenta del Consejo General de la Abogacía Española, «todas las cosas son imposibles mientras lo parecen». | ||
- | |||
- | **BIBLIOGRAFÍA** | ||
- | |||
- | * María Dolores | ||
- | * Teresa BLANCO CAMACHO, “A feminización da Xustiza: unha conquista aínda a medio camiño”, Avogados. Revista do Consello Xeral da Avogacía Española, núm. 57, outubro 2009, pp. 6-12. | ||
- | * Consolo FRECHA GARCÍA, “Por dereito propio. Universitarias e profesionais en España ao redor de 1910”, | ||
- | * José Antonio LÓPEZ GRAÑA, “O ICA Lugo e as mulleres”, | ||
- | * María Ángeles | ||
- | * Luís Felipe | ||
- | * María del Carmen | ||
- | * Federico VÁZQUEZ | ||
- | * Revista do Consello Xeral da Avogacía Española, núm. 90, febreiro 2015, pp. 26-31, reportaxe “A muller na xustiza: teitos de cristal por derrubar”. | ||
- | * Revista do Consello Xeral da Avogacía Española, núm. 96, febreiro 2016. | ||
- | * Revista da Mutualidad da Avogacía, núm. 90, febreiro 2016. | ||
- | * O Blogue de Vitoria Ortega, “8 de marzo: por unha sociedade sen teitos para as mulleres”, | ||
- | * O blogue do presidente, 8 de marzo: Sen mulleres non hai Xustiza, Carlos Carnicer Dez: http:// | ||
- | * Informe Consello Xeral da Avogacía Española, “A avogacía española en datos e cifras”, 2008. http:// | ||
- | </ | ||
- | \\ | ||
- | ====== Autoridade marital ====== | ||
- | |||
- | <WRAP center round box 90%> | ||
- | Fuente: [[https:// | ||
- | |||
- | Autoridade | ||
- | |||
- | Fundamentada en diversos argumentos, entre os que predomina a idea de que a muller é un ser inferior necesitado da protección que o marido debe prestarlle, a autoridade | ||
- | |||
- | **Autoridade marital** | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | A autoridade | ||
- | |||
- | En xeral, a autoridade | ||
- | |||
- | **Licenza | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | A licenza | ||
- | |||
- | **Código Civil español** | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | O artigo 57 do Código Civil español, estipulaba que “o marido debe protexer á muller e esta obedecer ao marido”. O artigo 58 establecía que o domicilio do marido sería o conxugal polo que a muller debía seguir ao marido alí onde este houber fixado o seu domicilio. O Código de Comercio regulaba a licenza | ||
- | |||
- | **A reforma do código civil de 1958** | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | A lei de 1958 4 non derrogou a potestade | ||
- | |||
- | Na exposición de motivos o lexislador argumenta: | ||
- | |||
- | < | ||
- | |||
- | A reforma promovida por [[https:// | ||
- | |||
- | **A reforma de 1975** | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | A lei 14/1975 do 2 de maio, ,6 froito da loita feminista liderada por [[ https://é. wikipedia. org/ | ||
- | |||
- | **Normas de dereito internacional** | ||
- | ---- | ||
- | |||
- | Desde 1967, a autoridade | ||
- | |||
- | O artigo artigo 6 de [[https:// | ||
- | |||
- | < | ||
- | |||
- | [[https:// | ||
- | |||
- | < | ||
- | |||
- | 3. Os Estados Partes conveñen en que todo contrato ou calquera outro instrumento privado con efecto xurídico que tenda a limitar a capacidade xurídica da muller considerarase nulo. | ||
- | |||
- | 4. Os Estados Partes recoñecerán ao home e á muller os mesmos dereitos con respecto á lexislación relativa ao dereito das persoas para circular libremente e á liberdade para elixir a súa residencia e domicilio.</ | ||
- | |||
- | O Comité de expertos fixo en 13º período de sesións, en 1994, na súa [[http:// | ||
- | |||
- | < | ||
- | |||
- | <fs medium> | ||
- | ---- | ||
- | - De Cossío e Corral, Alfonso (1948). [[https:// | ||
- | - Espín Cánovas, Diego. (1960). «[[http:// | ||
- | - Gómez de la Plaza, María del Carmen (1977). «[[https:// | ||
- | - Código Civil Lei 24 de abril de 1958 pola que [[https:// | ||
- | - Torralbo Ruiz, Angela. [[http:// | ||
- | - Lei 14/1975, de 2 de maio, sobre reforma de determinados artigoos do Código Civil e do Código de Comercio [[https:// | ||
- | - [[https:// | ||
- | - Convención sobre a [[http:// | ||
- | - [[http:// | ||
- | </ | ||
- | \\ | ||
mujer_y_abogacia.1576273697.txt.gz · Última modificación: 2023/05/12 13:01 (editor externo)