Herramientas de usuario

Herramientas del sitio


viuvas_de

¡Esta es una revisión vieja del documento!


<fc #6495ed>O diñeiro das mulleres / “Viúvas de”</fc>

Desde Edmund Burke ata Antonin Scalia e Donald Trump, desde John C. Calhoun ata Ayn Rand, A mente reaccionaria avanza a idea de que todas as ideoloxías de dereitas, desde o século xviii ata hoxe, son improvisacións sobre o mesmo tema: a experiencia vivida de ter poder, velo ameazado e tratar de mantelo.

Sesgos ocultos ou ocultados?


A principios de 2009 presentabase na Coruña a publicación dun traballo de investigación histórica sobre as 25 empresas da provincia máis descatadas dos dous últimos séculos co título: “Construíndo empresas. A traxectoria dos emprendedores coruñeses en perspectiva histórica, 1717-2006”.



Os dous (enormes) volumes do libro recollen a investigación desenvolta por tres membros do Grupo de Historia da Empresa da Universidade da Coruña que dedicaron un ano para visitar empresas e arquivos e a mergullar no histórico de Facenda ou no rexistro mercantil -onde lles puxeron un despacho e chegaron a confundirlles con administrativos da oficina- para escribir unha historia que estaba pendente de recuperar; a orixe, desenvolvemento e morte -nunha mínima parte dos casos- de referentes industriais coruñeses como Madeiras Cervigón, Sociedade Coruñesa de Urbanización, A Hispania ou A Artística.

A intencionalidade da investigación ponse de manifesto no primeiro volume ao que pertence o seguinte extracto (as negritas son miñas):

As investigacións en Historia empresarial considéranse e valoran na actualidade con crecente interese por parte dos axentes económicos. Este interese, que deriva de varias direccións, pódese resumir nos seguintes puntos.

  1. Desde o campo da planificación corporativa, o estudo dos éxitos e fracasos empresariais, das políticas, estratexias e tomas de decisións específicas do pasado, serven para determinar a relación co contexto actual e proporcionan unha axuda inestimable para evitar proxeccións de futuro irrelevantes ou erróneas, á vez que contribúen a asumir as máis adecuadas.
  2. Por outra banda, desde o campo do desenvolvemento da xestión, o diagnóstico de deficiencias organizativas, a reorientación de directivos en tempos de cambio e os estudos de caso para programas de formación en xestión, contribúen a formar directivos con experiencia, coñecementos e cultura empresarial máis ampla que a que lles achega a súa experiencia persoal.
  3. No campo da mercadotecnia, a análise de longo prazo proporciona temas para a publicidade, para o desenvolvemento e mantemento da imaxe corporativa e de marca e para a análise de penetración saída de mercados históricos.
  4. Igualmente, desde o campo xurídico, a reunión de documentos históricos para a investigación legal, a determinación de feitos en apoio de reclamacións legais e os informes para os avogados sobre fundamentación de reclamacións legais contribúen a completar as fontes xurídicas especializadas das firmas.
  5. Tamén desde o campo dos asuntos públicos, a reunión de historias relevantes do persoal responsable de tratar coas Administracións e grupos de interese proporciona ante-cedentes e contextos para os comportamentos públicos da empresa e, por iso, máis información.
  6. Finalmente, desde o campo das relacións públicas, as publicacións de aniversarios, memorias anuais, folletos publicitarios ou historias corporativas aumentan a información dos consumidores sobre a entidade.

O feito de empregar a gran empresa, e por iso a dimensión, como instrumento de análise non resulta casual e débese a que o tamaño garda relación segundo os expertos coa evolución económica xeral do país ou rexión onde manteñen os seus activos. As grandes sociedades non teñen tanta relevancia para a xeración de emprego, de renda ou de tecido industrial como con todo acreditan as pequenas e medianas—, senón que o seu alcance deriva do feito de constituír instrumentos indispensables de desenvolvemento en actividades historicamente decisivas como o ferrocarril, as finanzas, a siderurgia, o tráfico marítimo ou a minería, durante a primeira revolución tecnolóxica —de comezos do século XIX—, e a telefonía, a enerxía eléctrica e a química durante a segunda (finais do XIX). Así como agora resultan esenciais na construción e obras públicas, na distribución comercial, nas comunicacións e en tantas outras actividades, as grandes firmas marcan a dirección do investimento privado, as operacións de exportación, a internacionalización das actividades produtivas, a articulación, modernización e desenvolvemento dun bo número de sectores como a industria transformadora de recursos agrarios e pesqueiros, que para Galicia maniféstanse de vital importancia.

(—) Un trazo compartido moitas delas foi a unión da propiedade e a xestión. Esta característica, vinculada en gran medida coa dimensión das iniciativas, adoitaba ir asociada á súa vez co carácter familiar que mantiñan case todas. Afacían adoptar unha forma xurídica personalista, aínda que se produciron casos puntuais nos que se transformaron en sociedades anónimas, ás veces sen que a familia perdese o seu control. <fc #800080>Os vínculos familiares/persoais resultaban determinantes para o desenvolvemento do sector empresarial atlántico e non sempre en sentido positivo. Por exemplo, o falecemento dos xestores e/ou fundadores destas compañías podía xerar graves dificultades na sucesión das firmas, non sempre resoltas con acerto</fc>.

Aínda que é certo que a información recollida nestes dous volumes achega datos non moi coñecidos, en moitos casos desvela particularidades e endogamias relevantes para comprender algúns trazos da economía da provincia.

Doutra banda, nin sequera é necesario aplicar a fondo a perspectiva de xénero para detectar os tremendos abusos e desigualdades cara ás mulleres (e a súa descendencia) cuxo papel nas historias explicábanse na traxectoria dos homes como <fc #800080>“matrimonios afortunados”</fc>.

Aínda que é certo que as trabas legais fomentaban a primacía dos homes e o apartamiento das mulleres, en moitos casos fóronse atopando solucións alternativas, como se reflicte na abundancia de sociedades baixo as fórmulas do tipo “Viúva de” ou “Viúva e fillos, entre outras. Na maior parte dos casos analizados neste libro, a falta de visión e estratexia das “empresas” (en moitos casos simples negocios afortunados e privilexiados) nin se molestaba en analizar as situación ou as posibilidades. Pero entre todas elas, merecen ser referenciadas as formas extremas de afrontar a situación de dúas empresas que aínda continúan en activo:

  1. Rubine e fillos, onde a matriarca da familia, Joaquina López, a auténtica artífice da supervivencia económica da familia e da repetida saída á boia dos negocios familiares.
  2. Torres e Sáez, que si posuían visión e estratexia e traballaron a fondo os estatutos e fórmulas de transmisión da empresa, librándose polo menos do mercantileo matrimonial que tanto denigraba ás mulleres e a súa descendencia.

Rubine e fillos




Torres e Sáez




A fábrica de mistos

CORUÑA 1908: FABRICA CERILLAS VIUDA DE ZARAGÚETA

s-media-cache-ak0.pinimg.com_564x_81_11_49_81114916f612a71b155cedc32f1fd767.jpg s-media-cache-ak0.pinimg.com_564x_17_da_c9_17dac95ccbab392556f5ed4f7a94ef3f.jpg

Un incendio con fósforo (Historias da Coruña | Edificios en chamas)

Un dos incendios máis soados na Coruña durante as primeiras décadas do século XX foi o da Fábrica de Mistos, tamén coñecida como a de Zaragüeta, <fc #800080>pois así se apellidaba o seu propietario</fc>. Situada no número 17 da rúa Castiñeiras, funcionaba desde 1871. O seu dono era ata entón o propietario da factoría de Irún, pero debido ás dificultades causadas no País Vasco polas guerras carlistas decidiu trasladarse á capital coruñesa ás instalacións onde funcionara con anterioridade unha nave de fundición de Manuel Solórzano.

A partir de 1898, a empresa incorporouse ao monopolio do Estado sobre os fósforos, que fora establecido en 1892, funcionando como arrendataria do mesmo. A fábrica proporcionaba traballo a preto dun centenar de mulleres que, a comezos do século XX, gañaban entre 9 e 21 pesetas á semana, traballando en réxime de destajo. Eran coñecidas popularmente como as misteiras, e, sobre elas e as súas reivindicacións sociais, publicou un libro a historiadora Ana Pouse (Fundación Luís Tilve, 1999).

E foi o 9 de xuño, sábado, cando se declarou o incendio, pouco despois de que as empregadas finalizasen o seu traballo. A causa parece que foi fortuíta, aínda que debida ao material inflamable que almacenaba. Pronto o lume alcanzou grandes dimensións e puido verse desde numerosos lugares da cidade. Tras avisar ao parque de bombeiros, as campás das igrexas daban o sinal de alerta. A maior dificultade foi que a bomba de vapor non podía actuar, pois pronto quedou sen auga que a alimentase, e, cando se quixo tomar do pozo dunha leira próxima, houbo oposición dalgúns veciños pois a xente ía esnaquizar os sementados, tendo que impoñerse ao final a Garda Civil para conseguir o líquido elemento.

Crónica

Con todo, a fábrica quedou completamente destruída, coa excepción dalgúns útiles que puideron salvar as propias empregadas. A Voz informou amplamente, na súa primeira páxina, do sinistro. A crónica, que levaba o selo do seu futuro director Alejandro Barreiro, comezaba así: «Acababa onte o día tranquilo na Coruña, sen emocións, cando se estendeu pola poboación a triste noticia: estaba a arder a antiga fábrica de fósforos de Zaragüeta, un establecemento popular en toda España e moi simpático».

Como anécdota, triste, hai que citar que, aproveitando a confusión do incendio, moitas persoas foron sorprendidas levándose paquetes con caixas de fósforos, sendo necesario o cacheo.

O efecto inmediato do sinistro foi que <fc #800080>as obreiras quedaron sen traballo, apuntando A Voz: «O voraz incendio levou a miseria a cen honrados e modestos fogares, alimentados ata hoxe por reducidos, pero ben administrados xornais</fc>».

Con todo, e grazas a un intenso esforzo, a fábrica renovou o seu traballo o 20 de decembro do mesmo ano, aínda que as obras, dirixidas polo arquitecto Juan de Ciórraga, estaban sen terminar aínda, aproveitando que as naves tiñan as súas cubertas colocadas.

Os traballos de reconstrución quedarían terminados a finais de 1907, pero a fábrica pechou as súas portas para mediados de febreiro de 1908, pois expirara o contrato que o sindicato do fósforo tiña co Estado, <fc #800080>quedando na rúa as súas empregadas que, entón gañaban entre 1,50 e 3 pesetas diarias (os obreiros, uns 12, cobraban entre 2,75 e 4 pesetas).</fc> Con todo, a primeiros de marzo, o persoal despedido volveu á factoría, pois <fc #800080> Zaragüeta asinou outro contrato co Estado, comprometéndose a entregarlle cada mes o dobre da produción anterior</fc>.

Guerra civil e peche

Aínda que en plena Guerra Civil española, a fábrica pechou durante varios meses, pronto renovou o seu traballo, a principios de maio de 1938, pois durante o conflito bélico habían quedado destruídas as factorías de fósforos de Irún e Oviedo, non funcionaba a madrileña de Carabanchel e non podía contarse, por estar en zona republicana, as de Valencia e Alcoy, dispoñendo a España de Franco as de Sevilla, Tarazona e Palma.

Para traballar na nova etapa da fábrica, era necesario presentar certificados de adhesión ao Movemento Nacional, motivo polo cal serían rexeitados parte dos antigos empregados. En total, renovaron a actividade preto de 300 obreiros.

A empresa deixou a súa actividade nos anos 50. Hoxe só queda como lembro unha estatua de homenaxe ás misteiras na praza de Monforte, orixinal do escultor Xosé Castiñeiras, inaugurada en novembro do 2000.

Discusión

Escribe el comentario. Se permite la sintaxis wiki:
M D G W O
 
viuvas_de.1576524404.txt.gz · Última modificación: 2023/05/12 13:01 (editor externo)